Con Đường Đạt Đến Nhân Sinh Hạnh Phúc – Tập 17/40

CON ĐƯỜNG ĐẠT ĐẾN NHÂN SINH HẠNH PHÚC – TẬP 17/40

Chủ giảng: Thầy giáo – Tiến sĩ Thái Lễ Húc

Thời gian giảng: Tháng 2 năm 2005

“Mang đi nấu có phải không?” Hãy vỗ tay tán thưởng vị bạn hữu này. Vị bạn hữu này có thể biết rằng nấu lê thì sẽ tốt cho cổ họng! Phương pháp của Trịnh Liêm cũng giống với vị bạn hữu này. Ông đem ra hai cái ang nước to, mỗi ang cho một trái lê vào, làm tan trái lê ra để nó hòa cùng với nước. Xong xuôi ông nói với mọi người: “Nào! Mỗi người hãy uống một bát”. Rất công bằng, lòng người đều rất bình yên, cảm thấy thật là công bằng. Những người họ hàng xa không thân lắm với Trịnh Liêm thì lại càng cảm thấy người trưởng bối này đáng được tôn trọng.

Sau đó Minh Thái Tổ lại hỏi ông: “Khanh làm sao mà quản lý được một nghìn người này? Khanh đã dùng phương pháp gì vậy?”. Kết quả Trịnh Liêm đã trả lời bằng bốn chữ: “Bất thính phụ ngôn” (không nghe lời của phụ nữ). Các vị nữ giới, đừng mới nghe tôi nói vậy đã vội nói: “Tôi không muốn nghe nữa, tôi đi đây”. Chúng ta không thể giải nghĩa theo câu văn, vì mỗi một câu nói đều có ý nghĩa thời đại của nó.

Chúng ta phải hiểu rằng nữ giới thời xưa ít có cơ hội học sách Thánh Hiền. Họ không lĩnh ngộ được tấm lòng của Thánh Hiền cho nên khó tránh khỏi hơi ích kỷ một chút. Chỉ cần ích kỷ thì sẽ giữ lại cho con cái mình nhiều hơn một chút, như vậy sẽ làm cho người khác có lòng oán thán. Cho nên, oán thán sinh ra từ lòng ích kỷ. Khi trong một gia đình có rất nhiều tế bào bắt đầu ở đó mà tranh đấu thì cả một nghìn con người sẽ tan rã.

Nhưng thời nay phái nữ của chúng ta cũng đều đi học, trong lời nói cũng không đến nỗi tự tư, tự lợi. Cũng có khi nam giới lại ích kỷ hơn, chỉ biết nghĩ cho mình. Nếu như nam giới mà như vậy thì tính cách của anh ta sẽ giống như đàn bà. Cho nên câu nói này chúng ta phải hiểu theo nghĩa rộng, đó là: “Trong gia đình thì không được so đo tính toán, vì điều đó nhất định sẽ tạo thành tranh chấp”. Người ta có thể duy trì được một nghìn con người thì không phải là không có nguyên nhân. Tại sao con người lại muốn tranh chấp? Tại sao? Bởi họ cảm thấy rằng những thứ họ tranh được là của họ. Cho nên câu sau là phương pháp rất quan trọng để cho anh chị em, để gia đình sống hòa thuận với nhau.

7.3. Tài vật khinh, oán hà sinh (Tiền của nhẹ, oán nào sanh)

Thời xưa có một đứa bé tên là Khổng Dung mới lên năm tuổi. Khi chia lê, đứa bé mang phần to nhường cho anh trai ăn. Kỳ thực thái độ như vậy là đúng đắn, bởi vì Khổng Dung làm việc nhà ít hơn anh trai. Hiện nay chúng ta đều nói: “Phải bình đẳng, phải bình đẳng với trẻ nhỏ!”. Câu nói này đúng hay sai? Câu nói này các vị thấy thế nào? Phải bình đẳng trong nhân cách. Các vị tôn trọng chúng là một cá thể mà không phải phụ thuộc vào bạn. Nhưng bởi chúng còn nhỏ, vậy xin hỏi: Kinh nghiệm trong cuộc sống của chúng có bình đẳng với các vị không? Không bình đẳng. Đúng vậy! Trí tuệ trong cuộc sống của chúng không bình đẳng với các vị nên các vị phải hướng dẫn chúng, phải dạy bảo chúng. Cho nên phải có tôn ti, trật tự thì chúng mới có lòng kính trọng đối với các vị. Nếu như cũng bình đẳng trong việc đi đứng nằm ngồi với các vị, vậy thì làm sao chúng có thể kính trọng với các vị? Cho nên chúng ta phải xem xét cho rõ ràng sự bình đẳng này.

Trẻ nhỏ phải có tôn ti, trật tự thì chúng mới biết được: “Hoặc ăn uống, hoặc đi đứng, người lớn trước, người nhỏ sau”. Tại sao lại phải người lớn trước? Cha chưa về thì con cái chưa được ăn cơm. Đó là cảm niệm sự vất vả đối với cha, bởi vì gánh nặng của gia đình nằm trên vai người cha. Cho nên đây cũng là lễ nghĩa để con cái luôn luôn nghĩ đến sự vất vả của người cha. Nếu như người cha đi làm vẫn chưa về, con cái ngang nhiên không cần dùng bát đũa, cứ thế bốc thức ăn mà ăn thì về lâu về dài chúng sẽ học được là: “Chuyện ta ta làm!”. “Cẩu bất giáo, tính nãi thiên”. Cho nên trẻ nhỏ bây giờ rất khó dạy bảo. Chúng ta phải nghiên cứu thật tỉ mỉ tại sao ngày xưa mấy trăm con người còn có thể tuân thủ theo khuôn phép. Phương pháp của họ rốt cuộc là gì? Là “Đệ Tử Quy”. Nhưng phải thực hành thì các vị mới có được lợi ích.

Khổng Dung nhường phần lê to cho anh trai ăn, đây là “tài vật khinh” (tiền của nhẹ). Khi người anh nhận lấy phần to người em đưa cho thì sẽ càng yêu quý người em hơn. Người anh thấy người em luôn luôn nghĩ đến mình, thì người anh này càng ngày sẽ càng ngẩng đầu, ưỡn ngực ra để bảo vệ đứa em. Đây là biết cách hỷ xả đối với cái được gọi là “vật”.

Vào thời kỳ Ngũ Đại có một người học trò tên là Trương Sỹ Tuyển. Cha ông mất sớm, ông được người chú nuôi lớn. Khi ông mười bẩy tuổi, người chú nói với ông: “Cháu đã lớn rồi, bây giờ chúng ta sẽ chia của cải Tổ tiên ra làm hai phần, cháu một phần, ta một phần”. Kết quả Trương Sỹ Tuyển nói với chú rằng: “Chú à! Chú có bẩy người con, cho nên tài sản phải chia làm tám phần”. Người chú nói: “Không được! Cháu là đại diện cho cha cháu, cho nên phải chia làm hai phần”. Lúc đó Trương Sỹ Tuyển mới có mười bẩy tuổi, nhưng ông rất kiên quyết, nhất định phải chia làm tám phần. Nhường nhịn như vậy liệu có thiệt thòi không? Nhường nhịn như vậy thì sẽ nhường ra đức hạnh của ông, nhường ra sự hòa thuận của gia đình, nhường ra lòng dạ bao dung của ông. Lòng dạ càng lớn thì phúc càng lớn.

Cho nên khi ông vào kinh để thi, chợt có một vị thầy tướng đi đến xem thì thấy trên mặt ông sao lại có nhiều đường vân âm đức như vậy (đó là tích rất nhiều âm đức). Vị thầy tướng liền nói với ông rằng: “Lần này chắc chắn sẽ đỗ cao”. Quả nhiên như vậy, lần này ông thi đỗ rất cao. Tin rằng tấm gương của ông cũng truyền lại cho con cháu ông, và nhất định cũng sẽ đời đời phát triển vững bền.

Các vị thấy đó, nhường nhịn như vậy thì sẽ tương ưng với tự tánh của mình. Khi con người hiểu được rằng: “Số có thì cuối cùng cũng sẽ có, số không có thì không nên cưỡng cầu”. Sau khi hiểu được đạo lý rồi thì tâm sẽ an, lý sẽ đắc, sẽ không còn suy tính thiệt hơn để mà thường xuyên đi tranh chấp với người khác. Phải hiểu rõ chân tướng của số mệnh. Chúng ta nên đọc một quyển sách hay, đó là quyển “Liễu Phàm Tứ Huấn”. Khi đã hiểu rõ đạo lý thì lòng mới được yên, thì sẽ không đi tranh chấp nữa.

Viên Liễu Phàm tiên sinh hồi còn nhỏ gặp được một vị tiên sinh biết xem tướng số tên là Khổng tiên sinh. Vị Khổng tiên sinh này là truyền nhân của “Hoàng Cực Số Chính Chuyền” Thiệu Tử của Trung Quốc, cho nên xem mệnh đặc biệt chuẩn xác. Quý vị chắc cũng có kinh nghiệm về tướng số? Có hay không? Nghe nói hiện nay đi xem tướng số mất rất nhiều tiền. Có phải vậy không? Nếu như xem tướng số mà đúng như vậy thì các vị thật đã uổng phí một đời! Không có thành tích gì cả! Bởi vì thể hiện rằng các vị đã không biết sử dụng cho tốt cuộc đời này. Tại sao lại đoán chuẩn xác như vậy? Bởi vì nghiệp thiện ác của một con người đều hiện ra trong cuộc sống của họ, cho nên mới đoán ra được. Cho nên một số người cảm thấy xem tướng số thật là chuẩn xác.

Nhưng có một số người xem mệnh lại không chuẩn. Đó là những người nào? Có hai loại người xem tướng không chuẩn, một là người đại thiện, hai là người đại ác. Hành vi của đại đa số chúng ta đều là tiểu thiện, tiểu ác, sau đó lại không biết mở rộng tấm lòng, toàn nghĩ cho con, cho cháu, cho vợ, cho nhà cửa, tiền tài, đều là nghĩ về những thứ đó, cũng không có đại thiện gì và cũng không có đại ác gì. Cho nên số mệnh đoán được rất chuẩn.

Thực ra số mệnh cũng có cộng trừ nhân chia. Ví dụ trong số mệnh của các vị có một chục triệu, các vị lại đi làm một số việc tiểu thiện thì một chục triệu sẽ cộng với năm mươi ngàn chẳng hạn, bởi vậy đoán rất là chuẩn. Nếu các vị đi làm một số việc tiểu ác thì sẽ biến thành chín triệu chín trăm năm mươi ngàn, cho nên cũng rất là chuẩn xác. Nhưng nếu như các vị làm rất nhiều việc thiện, ví dụ một chục triệu nhân với năm sẽ thành năm chục triệu, như thế tuyệt đối không chuẩn. Nếu như làm ra những chuyện thương thiên hại lý thì một chục triệu chia cho năm sẽ thành hai triệu, như vậy là đoán cũng không chuẩn.

Cho nên chúng ta phải hiểu được cho dù một người có dùng thủ đoạn phi pháp để cướp bóc tiền của, và anh ấy cướp được hai triệu, thì đó cũng là trong số mệnh của anh ta vốn có như vậy. Nhưng khi cướp được hai triệu thì anh ta lại ở đó mà dương dương tự đắc: “Mọi người xem tôi lợi hại chưa!”. Thật ra anh ta đã lỗ mất tám triệu rồi. Cho nên “Quân tử lạc đắc tác quân tử”, bởi vì được yên dạ, yên lòng mà “tiểu nhân oan uổng tác tiểu nhân”. Anh ta lấy được hai triệu nhưng không biết có còn mạng để mà tiêu không, bởi vì anh ta làm việc xấu vi phạm pháp luật, rất có thể không bao lâu nữa sẽ bị bắt vào tù. Những người như vậy rất nhiều. Bởi vì con người thời nay theo chủ nghĩa công lợi, có rất nhiều người trong tình huống nào đó mà thành ra bí quá hóa liều.

Kỳ thực khi thấy những người như thế này chúng ta phải nên tiếc cho họ. Vì thật ra họ cũng là người đại phú, chỉ vì không được giáo dục tốt nên tự làm hỏng cả cuộc đời. Chúng ta đối với những người như thế này thì phải có tấm lòng xót thương. Bởi vì “tiên nhân bất thiện, bất thức đạo đức, vô hữu ngữ giả, thù vô quái dã”, cha mẹ họ không dạy bảo họ, ông bà nội ngoại cũng không dạy bảo họ.

Chúng ta hãy xem hiện nay, ví dụ khi tôi thi đậu làm thầy giáo, bạn bè người thân câu thứ nhất hỏi cái gì? “Lương tháng lĩnh được bao nhiêu?”. Cho nên tiền bối của họ không dạy cho họ hiểu rằng con người có thể tự tạo dựng số mệnh cho mình, chỉ cần bạn mở rộng tấm lòng. Tiền bối hoàn toàn không dạy họ những điều này mà chỉ dạy họ tham lam lợi lộc. Cho nên khi cám dỗ đến thì họ không có cách gì cưỡng lại được. Hiểu được số mệnh thì trong lòng sẽ yên ổn, bình thản thì các vị mới có thể “tài vật khinh, oán hà sinh” (tiền của nhẹ, oán nào sanh). Gia đình sẽ đầy ắp không khí vui vẻ, hòa thuận.

Vậy khi chúng ta gặp phải lúc học sinh đang tranh nhau thì phải làm sao? Hôm đó học sinh của một lớp được ăn hoa quả, ăn dưa hấu. Dưa hấu đã cắt sẵn để trên bàn. Có rất nhiều học sinh ăn cơm ngấu nghiến như hổ đói để sau khi ăn cơm xong còn chạy như bay ra cướp lấy miếng dưa to nhất. Quý vị thân mến! Nếu như là học sinh của các vị thì các vị phải làm gì khi nhìn thấy cảnh nhốn nháo, hỗn loạn này? Người thầy giáo này cũng rất điềm tĩnh, nhìn thấy cảnh nhốn nháo, hỗn loạn như vậy mà không nói năng gì, đợi cho học sinh ăn cơm xong và đi ngủ trưa. Đến buổi chiều khi vào tiết học đầu tiên người thầy giáo này mới nói: “Các em! Ví dụ hôm nay chúng ta tranh cướp miếng dưa hấu đầu tiên và cướp được miếng to nhất thì sẽ có kết quả gì? Có ảnh hưởng gì? Các em hãy nói thử xem”. Người thầy giáo này không chỉ ra ai là người đi cướp miếng to nhất là muốn để lối thoát cho học sinh đó. Kết quả có rất nhiều học sinh đều nói: “Người đó thật là ích kỷ nên mới tranh với mọi người miếng to nhất”. Người thầy lại nói tiếp: “Người như vậy các em có muốn làm bạn không?”. “Đương nhiên là không rồi!”.

Thông qua tình thế này, người thầy muốn để bọn trẻ hiểu được rằng nhất cử, nhất động của chúng đều sẽ ảnh hưởng đến hình tượng của chúng trong lòng người khác. Nếu không, chúng sẽ mờ mắt vì lợi, bị dục vọng xúi giục chỉ muốn đi cướp phần to nhất mà không nghĩ được rằng việc mình làm sẽ có hậu quả ra sao.

Người thầy lại nói tiếp: “Nếu như người học sinh này cướp được phần lớn nhất, học sinh này rất vui mừng và nhanh chóng ăn hết thì đảm bảo rất có hại cho dạ dày. Có đúng vậy không? Bởi vì ăn quá nhanh sẽ bị khó khăn trong tiêu hóa. Hơn nữa cướp được phần to nhất thì vui được bao lâu? Được một lúc. Nhưng hãy xem ánh mắt người khác nhìn người học sinh này như thế nào? Và lập tức người học sinh này sẽ cảm thấy ra sao? Cảm thấy rất khó chịu. Hơn nữa, hôm nay người học sinh này cướp được phần to nhất thì lần sau lại muốn cướp được cái gì? Cũng là phần to nhất. Nhưng lần sau nếu như không cướp được thì người học sinh này cảm thấy rất đau khổ: “Tức chết đi được, không cướp được phần to nhất rồi”. Khi một người lúc nào cũng muốn giành phần tốt nhất về mình, khi không đạt được người đó có thể sẽ vắt óc suy tính để tìm cách ăn trộm hoặc ăn cướp”.

Người thầy nói xong cũng không có kết luận gì mà để cho học sinh tự đi thảo luận. Kết quả là ngày hôm sau, lúc ăn dưa hấu tình hình đã khác hẳn. Khi lấy dưa các em toàn chọn những miếng bé nhất. Khi phụ huynh và thầy giáo chân thật chịu đi dạy bảo, thì con cái các vị sẽ rất dễ dàng tiếp thu. Cho nên được gọi là: “Tài vật khinh, oán hà sinh” (tiền của nhẹ, oán nào sanh). Một đứa trẻ thường xuyên biết nhường nhịn thì sẽ nhận được sự chiếu cố đặc biệt của trưởng bối.

************

7.4. Ngôn ngữ nhẫn, phẫn tự mẫn (Lời nhường nhịn, tức giận mất)

Con người với con người sống với nhau, tình trạng dễ xảy ra xung đột nhất chính là phương diện về lời nói. Một khi để xảy ra xung đột lời nói, thường các vị sẽ rất tức giận, “nhất niệm sân tâm khởi” thì sẽ kéo theo trăm vạn chướng ngại. Chướng ngại ở đâu? Chúng ta hãy suy xét thử xem dùng lời nói không tốt để nổi giận thì trăm vạn chướng ngại sẽ xuất hiện. “Cửa chướng ngại mở ra”, chướng ngại tâm lượng của chúng ta và cũng chướng ngại quan hệ tốt đẹp giữa người với người. Các vị bực mình trong năm phút nhưng phải mất bao nhiêu thời gian để tiêu trừ hậu quả không tốt do tức giận tạo ra? Cho nên mới gọi là “phẫn tư nan”. Câu nói “quân tử cửu tư” nhắc nhở chúng ta không được tức giận. Chúng ta phải cẩn thận! Bởi vì khi đã tức giận thì rất khó mà trở lại trạng thái ban đầu, thậm chí có thể nói là không trở lại được. Cho nên gọi là “phẫn tư nan”.

Tục ngữ có câu: “Lợi đao cát thể ngấn dị hợp”, dao sắc cắt thân thể chỉ một hai tuần lễ là có thể lành lại, nhưng “lời nói ác độc” thì sẽ để lại trong lòng người khác “hận khó tiêu”. Cuộc đời con người ngắn ngủi như vậy, tại sao lại không sống với nhau hòa thuận? Chúng ta thấy được kết quả như vậy thì phải từ từ tìm biện pháp để đối trị sự phẫn nộ của mình. Mà công phu đối trị phải luyện đến trình độ “nhẫn”.

Chúng ta hãy xét xem cái gì là công phu của chữ “nhẫn”. Bên trên chữ “nhẫn” là chữ “đao”, bên dưới là chữ “tâm”. Ý nói dù người ta có lấy dao đâm vào tim các vị thì các vị vẫn không động đậy. Mặc cho họ có mắng chửi thế nào đi nữa các vị cũng không đối đáp lại, thì một bàn tay sẽ không thể vỗ thành tiếng được. Các vị có thể nhẫn nhịn đến trình độ như vậy thì có thể làm cho người xung quanh nể phục. Cho nên “nhẫn” là một học vấn to lớn.

Các vị hãy luôn luôn thử nghiệm sức nhẫn nhịn của mình. Ví dụ như hiện giờ đang ngồi nghe giảng cũng là thử nghiệm sức nhẫn nại. Có đúng vậy không? Nhẫn nại không ngủ gật. Có một vị nữ sĩ nói với tôi rằng: “Thầy Thái à! Văn hóa Thánh Hiền rất hay. Nhưng sự nhẫn nhịn đó phải nhẫn nhịn đến bao giờ?”. Đối với chữ “nhẫn” cô ấy không biết phải làm sao. Tôi nói: “Nếu cô có tâm lý như vậy, tôi có thể đảm bảo, nhất định cô nhẫn nhịn cho đến khi núi lửa phun trào”. Ví dụ sau khi học xong bài giảng này, biết được vợ chồng cần phải thông cảm với nhau, cho nên sau khi về nhà thì cô rất chăm chỉ, bắt đầu quét nhà và dọn dẹp nhà cửa. Nhưng kết quả là chồng cũng không để ý đến, bởi khi cô quét nhà thì đều để ý xem chồng có để ý đến việc cô làm không. Quét được một tuần mà chồng vẫn không có phản ứng thì cô chợt tức giận vô cùng. Sau đó cô vứt chổi xuống đất nói: “Mình làm nhiều việc như vậy chả lẽ anh ấy không nhìn thấy sao!”. Nếu như không nhẫn nhịn được, sự tức giận này sẽ bùng phát ra ngoài thì bao nhiêu công lao trước đây đều đổ sông, đổ biển hết. Chồng của cô sẽ nhìn cô với vẻ lạnh lùng và nói: “Còn nói là đi học cái gì? Đệ Tử Quy!”. Cho nên, công phu nhẫn nhịn là phải nhẫn nhịn cho khôn ngoan, nhẫn nhịn làm sao để có thể nghĩ cho đại cuộc.

Bởi vì mỗi một con người, ví dụ như vợ chồng đều đến từ hai gia đình khác nhau, những thói quen sinh hoạt cũng khác nhau rất nhiều. Cho nên mới nói: “Băng đóng ba thước không phải do một ngày giá lạnh”. Chúng ta phải hiểu rằng để thay đổi tuyệt đối không phải chỉ một lần là xong. Lúc này các vị phải bình lặng lại! Người khác đúng hay sai là việc của người ta. Quan trọng là chúng ta có tận tụy hết bổn phận của chúng ta không? Việc đáng làm thì phải làm, cho nên làm cũng yên tâm thoải mái. Các vị dùng thân để dạy bảo thì tự nhiên sẽ tạo thành phản ứng dây chuyền. Điều kiện chín muồi thì sự việc tự nhiên thành công. Khi chúng ta hiểu được thì mới có thể bao dung.

Bắt đầu từ hôm nay, khi các vị về nhà thì phải dạy con cái tính siêng năng, chăm chỉ, nhưng các vị cũng không nên vì thấy chúng không trở nên chăm chỉ ngay mà tức giận. Đây không phải là cái sai của con cái, mà là thái độ của chúng ta không đúng để thói quen tạo thành tự nhiên thì tất nhiên chúng ta phải trải qua một quá trình. Chúng ta nên thuận theo một cách tự nhiên, phải nhẫn nhịn để nghĩ cho đại cuộc. Bởi trong gia đình ví dụ vợ chồng thường hay cãi vã lẫn nhau, trong công ty thường xuyên cãi nhau với đồng nghiệp, thì không khí gia đình và công ty sẽ không tốt. Kết cục gia đình và công ty sẽ suy bại. Cho nên chúng ta có thể nhẫn nhịn là vì nghĩ cho đại cuộc. Một khi các vị có thể nơi nơi đều nhẫn nhịn được thì cũng có thể làm thức tỉnh lòng hổ thẹn của đối phương. Cho nên nhẫn nhịn thì phải nhẫn nhịn một cách khôn ngoan, nhẫn nhịn vì đại cuộc.

Khi chúng tôi diễn thuyết ở Bắc Kinh, có một vị nữ sĩ hơn năm mươi tuổi sau khi học xong câu “xuất tắc đễ” thì ngay hôm đó liền gọi điện cho em gái. Vì một cuộc cãi vã mà hai chị em đã hai năm không nói với nhau một lời. Sau khi bà ấy nghe xong thì cảm thấy mình đã sai nên lập tức gọi điện cho em gái. Em gái vừa nhấc máy, bà liền nói: “Em gái à! Chị xin lỗi!”. Kỳ thực khi bà vừa mới nói có ba chữ: “Chị xin lỗi!” thì em gái bà đã khóc òa lên. Thật ra cả hai người đều buồn phiền ở trong lòng. Tôi nói may mà mới hai năm, nếu cứ tiếp tục như vậy đảm bảo cả hai người sẽ ở trong hội của những người bị bệnh nguy hiểm như ung thư, tắc nghẽn mạch máu. Tội gì mà phải như vậy!

Các vị thấy không? Chỉ một lời xin lỗi đã hóa giải được sự hiềm khích này. Khi đã được hóa giải thì không chỉ gánh nặng trong lòng hai chị em được bỏ xuống, mà gánh nặng trong lòng cha mẹ cũng được bỏ xuống. Cuộc đời chân thật có thể đạt được hạnh phúc viên mãn, cuộc sống của chúng ta nhất định sẽ càng ngày càng được viên mãn nếu chúng ta biết bỏ đi những thói quen xấu này, những cố chấp không tốt này. Bây giờ chúng ta phải học cách giảm bớt sự phẫn nộ, biết cách ngăn chặn nó.

Quý vị thân mến! Các vị làm gì để ngăn chặn khi tức giận? Các vị dùng phương pháp gì? Nào! Chúng ta hãy cùng thảo luận. Mọi người đều có thể thấy người hiền tài thì muốn làm theo cho kịp họ, cùng nhau trau dồi nghiên cứu để học cái hay. Chúng ta dùng phương pháp nào? “Từ bi, thương xót”. Rất tốt! Đó là mở rộng tấm lòng, tự nhiên sẽ không còn chướng ngại. Còn có phương pháp nào khác không? Phương pháp này rất cao thâm, có lẽ tôi phải thực hành ba năm, năm năm. Cho nên để điều phục được sự giận dữ thì chân thật là rất quan trọng, bởi khi sự giận dữ của một người không được tiêu trừ thì nó sẽ chướng ngại cả trạng thái tâm sinh lý của người đó.

Ở Thượng Hải tôi đã từng thảo luận với rất nhiều người về vấn đề này. Họ đều nói rằng gọi điện thoại khóc lóc kể lể với người khác để phát tiết sự bực tức này. Tôi hỏi: “Vậy sau khi các vị kể lể xong thì cảm thấy thế nào?”. Họ nói: “Rất thoải mái!”. Tôi nói: “Các vị thì thoải mái rồi nhưng người nghe thì không thoải mái”. Người nghe khi nghe xong sẽ nghĩ: “Cuộc sống ngắn ngủi khổ sở như vậy, sao lại có nhiều sự xung đột như vậy?”. Cho nên chúng ta không thể vứt rác bừa bãi cho người khác. Có rất nhiều người giống như là thùng rác. Có hay không? Làm thùng rác có lúc sẽ xảy ra tình trạng là đến khi thùng rác đầy quá sẽ tràn ra ngoài.

Các vị thấy đó! Có rất nhiều chuyên gia chữa bệnh tâm lý cho người khác, đến cuối cùng thì họ cũng sẽ ra sao? Cho nên chúng ta phải tiến đến cảnh giới cao hơn là phải biến thành lò đốt rác. Khi có rác đến thì ùm một cái là đốt cháy sạch. Việc này còn phải thông qua đức hạnh của chúng ta. Cũng giống như vị bạn hữu này vừa mới nói là: “Dùng lòng từ bi, nhân ái”.

Đáp án thực ra nằm trong chữ Trung Quốc. Cho nên sau này đối với chữ Trung Quốc, chúng ta phải càng thêm tôn kính. Bởi vì Tổ tiên đã tạo ra một loại chữ duy nhất trên thế giới có thể diễn giải triết học của nhân sinh. Đó là chữ Trung Quốc. Ngoài ngôn ngữ này ra thì không còn ngôn ngữ nào khác có khả năng này. Chúng ta hãy thử phân tích chữ “nộ” xem, chữ tượng hình, hội ý, bên trên là chữ “nô” bên dưới là chữ “tâm”, thể hiện rằng khi một người tức giận thì anh ấy cam lòng làm nô lệ để cho những thói hư tật xấu xỏ mũi dắt đi, dắt sang hướng Đông thì anh ấy không dám đi sang hướng Tây. Chúng ta hãy quan sát, có rất nhiều người sau khi tức giận xong thì rất hối hận lại nghĩ: “Vừa rồi mình làm sao lại như vậy?”. Có đúng vậy không? Nhưng chúng ta cũng không có cách gì để lấy lại được.

Có một người cha, ông có một đứa con có tính cách rất hay tức giận. Để dạy bảo đứa con, ông nói với nó rằng: “Bắt đầu từ hôm nay, nếu như mỗi lần con tức giận thì hãy đem một cái đinh sắt đóng vào cây cột gỗ đằng sau vườn”. Vậy là cứ mỗi lần tức giận đứa bé lại mang một cái đinh sắt đóng lên cột gỗ. Những ngày đầu, một ngày cũng phải đóng năm sáu cái đinh. Kết quả khi đóng được mấy ngày thì đứa bé chợt giật mình, thấy đinh đóng trên cột dày đặc. Đứa bé chợt cảm thấy rằng: “Sao tính cách của mình lại xấu đến vậy!”. Kỳ thật có rất nhiều người tính cách rất xấu, nhưng họ thường nói: “Tính cách của tôi như vậy là tốt lắm rồi! Nếu là mấy năm trước đây thì không biết anh đã biến thành thứ gì rồi!”. Họ đều không biết rằng tính cách của họ rất xấu.

Đứa bé này sau khi phát hiện ra liền bắt đầu giảm bớt đi, qua một thời gian thì không tức giận nữa. Cha đứa bé lại nói: “Chỉ cần hôm nay con không tức giận thì có thể nhổ một cái đinh sắt ra”. Đứa bé vừa nhổ cái đinh sắt ra vừa cảm thấy rất có thành quả, và hàng ngày cứ thế mà nhổ. Chợt một hôm thì nhổ hết, đứa bé rất hào hứng chạy lại nói với người cha rằng: “Con đã nhổ hết đinh rồi”. Người cha liền dẫn đứa con đi đến trước cây cột gỗ, ông nói: “Tuy con đã nhổ hết đinh sắt ra nhưng để lại rất nhiều lỗ thủng. Liệu nó có thể trở lại trạng thái ban đầu được nữa không? Không thể!”. Cho nên mới nói: “Dao sắc cắt da thịt còn có thể lành lại, lời nói ác độc làm tổn thương lòng người thì hận khó tiêu”. Đến lúc đó dù các vị có xin lỗi như thế nào cũng không lấy lại được quan hệ như ngày xưa.

Cho nên khi chúng ta đã hiểu thì càng phải thêm cẩn thận. Lần sau khi vừa tức giận thì lập tức chúng ta phải nghĩ ngay đến “ngôn ngữ nhẫn, phẫn tự mẫn” (Lời nhường nhịn, tức giận mất). Câu Kinh văn này giống như một luồng ánh sáng chiếu vào trong đầu các vị. Các vị có làm được không? Phải buổi sáng một lần, buổi tối một lần nghiền ngẫm “Đệ Tử Quy” thì đảm bảo sẽ có hiệu quả như vậy.

Ở Bắc Kinh có một vị bạn hữu, anh ấy chân thật đã làm được sáng một lần, tối một lần đọc “Đệ Tử Quy”. Anh ấy nói cái khó sửa đổi nhất của anh là hay bóc mẽ điểm yếu của người khác. Ví dụ như ông chủ Lý có điểm yếu, bây giờ tuy đã học rồi nhưng một chốc, một lát không thể sửa được ngay. Cho nên khi anh ấy bất chợt muốn bóc mẽ điểm yếu của người khác thì câu Kinh văn này lại hiện ra, và thế là anh lập tức ngậm miệng lại không nói nữa. Rất có hiệu quả! Chúng ta cũng có thể ghi nhớ lấy câu Kinh văn này, hoặc ghi nhớ một cách đơn giản là “phẫn tư nan”.(Tức giận xong hối hận cũng muộn rồi).

Con người phải có chí khí, tuyệt đối phải làm ông chủ của chính mình, không nên để cho những thói quen xấu này làm chủ số phận của chúng ta. Chúng ta phải có dũng khí để đối trị chúng, phải từ “nộ” (tức giận) chuyển sang “thứ” (tha thứ). Hai chữ này xem có giống nhau không? Rất giống! Chỉ cần gọt dũa một chút thì từ chữ “nộ” sẽ chuyển thành chữ “thứ” ngay. Bên trên chữ “thứ” là chữ “như”, bên dưới là chữ “tâm”, là một kiểu chữ tượng hình, hội ý, biểu hiện đặt mình vào địa vị của người khác. Từ góc độ của người khác để xem xét sự việc thì sự tức giận của các vị có thể sẽ giảm đi một nửa.

Trong quá trình tôi dạy học, một số học sinh có hành vi thực sự là hơi bướng bỉnh. Khi chúng ta thấy vậy thì đều cảm thấy rằng: “Tại sao lớn như vậy rồi mà còn có những hành vi như thế?”. Nhưng chúng ta không thể chỉ xoay quanh ở kết quả, mà phải đi tìm hiểu nguyên nhân. Thường những đứa trẻ này, khi chúng tôi đi tìm hiểu hoàn cảnh gia đình của chúng thì thấy chúng sao đáng thương đến vậy! Vì không có người chăm sóc nên mới tạo thành thói quen xấu như vậy. Lúc bấy giờ các vị sẽ từ “tức giận” mà chuyển thành “tha thứ”, từ “giận dữ” chuyển thành “từ bi”.

Tôi đã từng dạy ở một trường học, có một học sinh ăn cắp tiền, ăn cắp không ít tiền, những một trăm ngàn đồng. Thực ra đứa bé đó chỉ muốn rút tờ một ngàn đồng thôi. Hôm đó có một vị đồng nghiệp của tôi nhận được một số tiền, có lẽ là bọn trẻ nghe được tin đó. Bởi vậy là trưởng bối thì trong lời ăn, tiếng nói chúng ta phải hết sức cẩn thận. Cho nên mới nói tiền tài không được để lộ ra ngoài. Tiền tài mà để lộ ra ngoài thì sẽ tạo cho bọn trẻ có động cơ để phạm sai lầm. Đứa bé này chỉ muốn rút một tờ tiền, nhưng vì rút trộm trong tình thế cấp bách. Mà vị đồng nghiệp này cũng rất cảnh giác, cho nên phát hiện đứa bé vẫn còn ở trong trường thì liền lập tức quay lại, gọi đứa bé đứng lại nói: “Em hãy quay lại đây cho tôi!”. Bởi cũng hy vọng cho đứa bé này một bài học, cho nên vị ấy đã thông báo với cảnh sát đến để viết biên bản, mong rằng đứa bé ghi nhớ lấy bài học này.

Sau khi sự việc xảy ra, đứa bé ngồi ở lối vào cầu thang. Lúc đó tôi cũng không có tiết dạy, tôi đi ngang qua chỗ đứa bé. Nhìn thấy lưng của đứa bé, tuy không nhìn thấy mặt nhưng tôi cũng cảm thấy đứa bé rất thê lương. Tôi đi đến bên cạnh và ngồi xuống bên đứa bé. Lúc này không nói câu nào còn tốt hơn mở lời, đầu tiên phải để cho đứa bé tĩnh tâm lại. Cuối cùng khoảng hơn một phút sau, đứa bé bắt đầu nói: “Thầy giáo! Em rất muốn chết!”. Cuộc đời giống như một vở kịch, chúng ta là những người thầy giáo thì cũng phải biết diễn kịch. Các vị không nên vừa nghe thấy đứa bé nói rất muốn chết thì vội vàng nói: “Không được chết!”. Không nên như vậy, mà phải bình tĩnh. Tôi liền hỏi đứa bé: “Tại sao em lại muốn chết?” để đứa bé tự nói ra nguyên nhân. Đứa bé liền nói: “Thầy giáo à! Bởi vì không có ai thích em, mọi người đều ghét bỏ em”. Tâm trạng của đứa bé không được tốt, cho nên chúng ta phải biết an ủi đúng lúc. Tôi liền hỏi: “Vị thầy giáo nào? Thầy giáo trợ giảng có ghét em không?”. Bởi vì trong trường có hai vị thầy giáo đối với đứa bé rất tốt. Một vị là thầy giáo trợ giảng. Còn một vị nữa là ai? Chắc các vị không biết? Chúng ta không thể nói về mình trước, vì như vậy có vẻ không khiêm tốn, cho nên phải nói vị thầy giáo kia trước.

Đứa bé nghe xong tâm trạng tốt lên một chút. Tôi lại nói: “Vậy thầy Thái có ghét bỏ em không?”. Đứa bé lắc lắc đầu, tâm trạng ổn định hơn. Tôi liền tâm sự với đứa bé, tôi nói: “Người ta không thích em là bởi nguyên nhân gì?”. Đứa bé nói: “Bởi vì em đánh người, em mắng chửi người”. “Vậy thì em đừng có đánh người, đừng mắng chửi người nữa thì người ta sẽ lại thích em.”. Kết quả đứa bé đã nói một câu làm tôi cảm thấy rất sâu sắc, đứa bé nói: “Thầy giáo à! Em rất muốn sửa đổi, nhưng em sửa không được”. Đây là một đứa bé học lớp 6, đứa bé đã cảm thấy không thể điều khiển được cuộc đời của nó. Cho nên chúng ta không thể để cho bọn trẻ có thói quen xấu. Khi bọn trẻ của chúng ta đã bị những thói quen xấu điều khiển thì cuộc đời chúng thật không thể lường trước được.

Tôi liền giao ước với đứa bé này. Tôi lấy một quyển vở, bên trái viết chữ “thiện”, bên phải viết chữ “ác”. Chúng ta hãy học tập “công quá cách”. Tôi nói với đứa bé: “Hôm nay em làm được điều gì tốt thì viết vào bên này, làm những việc gì không tốt thì tự mình viết bên kia, để yêu cầu mình ngày mai sẽ tốt hơn hôm nay”. Thực tế mà nói, hành vi, thói quen này của đứa bé đã hơn mười năm rồi, các vị muốn sửa đổi nó mà chỉ cần có ba năm thì các vị cũng đã là thầy giáo nổi tiếng một thời rồi. Cho nên chúng ta chân thật cần phải kiên nhẫn để bao dung. Các vị có thể từ “giận dữ” chuyển thành tấm lòng “khoan dung”, khi các vị lúc nào cũng có thể khoan dung thì tin rằng cả cuộc đời của các vị cũng sẽ có nhiều thay đổi.

Bởi vì chúng ta đã lĩnh hội được rất nhiều tấm gương của Thánh Hiền. Bây giờ chúng ta đọc lại một lần câu này để cảm nhận ý của nó xem có khác trước không:

“Huynh đạo hữu, đệ đạo cung. Huynh đệ mục, hiếu tại trung. Tài vật khinh, oán hà sinh. Ngôn ngữ nhẫn, phẫn tự mẫn” (Anh thương em, em kính anh. Anh em thuận, hiếu trong đó. Tiền của nhẹ, oán nào sanh. Lời nhường nhịn, tức giận mất)

8. HOẶC ẨM THỰC, HOẶC TỌA TẨU. TRƯỞNG GIẢ TRÊN, ẤU GIẢ HẬU. TRƯỞNG HÔ NHÂN, TỨC ĐẠI KHIẾU. NHÂN BẤT TẠI, KỶ TỨC ĐÁO

Hoặc ăn uống, hoặc đi đứng

Người lớn trước, người nhỏ sau.

Lớn gọi người, liền gọi thay

Người không có, mình làm thay.

************

8.1. Hoặc ẩm thực, hoặc tọa tẩu (Hoặc ăn uống, hoặc đi đứng)

Làm con cái thì chúng phải biết tôn kính người trưởng bối. Lòng cung kính này được thực hiện trong từng li, từng tí một của cuộc sống. Hơn nữa câu này cũng chỉ ra mấy động tác. Thứ nhất là trong ăn uống, khi con cái nhìn thấy thức ăn thì phải gắp cho các bậc trưởng bối trước, đức hạnh của chúng sẽ được tăng lên trong quá trình gắp thức ăn này. Tôi có một học sinh mới bảy tuổi, trước kia đều do ông bà nội gắp thức ăn cho nó. Sau khi nó đến học Kinh điển được một tuần lễ, thì nó chủ động gắp thức ăn cho người thân trong gia đình. Người trong nhà thấy vậy rất là vui vẻ, càng thêm công nhận đối với văn hóa Thánh Hiền. Người thời nay rất thực tế. Cho nên chúng ta cũng cần dạy bảo tốt bọn trẻ, thì bọn trẻ về nhà sẽ khiến phụ huynh làm theo.

Nhưng để cho giáo dục trong gia đình chân thật có được bước phát triển tốt, còn phải bắt đầu từ những người phụ huynh. Bài giảng lần trước chúng ta có nói rằng: “Dạy con cái thì trước tiên là phải dạy mình trước”. Điều này rất quan trọng, bởi vì trên làm gương, dưới noi theo. Nếu như hôm nay con cái của các vị thực hiện theo “Đệ Tử Quy” mà cha mẹ lại không học, không thực hiện, thì con cái có cam tâm không? Ví dụ như trong “Đệ Tử Quy” có nói: “Trí quan phục, hữu định vị. Vật loạn đốn, trí ô uế” (Nón  quần áo, để cố định. Chớ để bừa , tránh dơ bẩn), nhưng người cha vừa về đến nhà liền cởi tất vứt ra rồi nằm xuống, lấy báo ra xem. Con cái sẽ cảm thấy rằng: “Sao lại như vậy? Bảo mình thực hiện mà cha lại không thực hiện!”. Vậy thì con cái không cam tâm! Nếu như các vị là người mẹ thì phải làm sao? Tình huống này có khả năng sẽ xảy ra. Phải làm sao bây giờ? Tôi lại có thói quen xấu rồi. Đó là người làm thầy giáo thì rất thích đưa ra câu hỏi. Người mẹ lập tức đi đến nói: “Anh không biết là con đang học “Đệ Tử Quy” sao? Mau chóng nhặt lên đi!”. Như vậy chồng của các vị có thể sẽ nói: “Quên cái “Đệ Tử Quy” kia đi!”.

Có một người mẹ, bà nói với con trai rằng: “Cha làm việc cả ngày rất vất vả, con hãy giúp cha một việc nhặt đôi tất kia đi. Con xem! Cha mệt nhọc như vậy rồi”. Dùng thái độ như vậy thì con cái có thể sẽ chấp nhận được, bởi chân thật là người cha mới đi làm về. Thế là đứa con nhặt đôi tất lên. Người chồng nhìn thấy vậy thì cảm thấy đúng. Như vậy không phải là đều toàn vẹn sao! Cho nên chân thật khi hiểu được tình người thì có thể tạo thành những câu chuyện hay trong cuộc sống.

8.2. Trưởng giả trên, ấu giả hậu (Người lớn trước, người nhỏ sau)

Ngồi cũng vậy, đi đứng cũng vậy, người hậu bối đều nên ngồi sau, đi sau. Cho nên khi chúng tôi ở Hải Khẩu, ở Thẩm Quyến, những đứa trẻ sau khi học xong “Đệ Tử Quy” thì chân thật khi đi thang máy đều bấm nút rồi nhường cho thầy giáo đi trước. Nhưng chúng tôi nói với chúng rằng: “Đi thang máy thì để các em đi trước”. Tại sao vậy? Bởi vì các em còn nhỏ, có lúc cửa thang máy không điều khiển được thì sẽ rất nguy hiểm. Cho nên tuy nguyên tắc là như vậy nhưng cũng phải ứng biến linh hoạt mới được.

Có một đứa bé theo mấy vị thầy giáo chúng tôi cùng đi Thẩm Quyến diễn thuyết. Đứa bé này cũng rất không đơn giản, đã học Kinh điển Thánh Hiền mấy năm rồi. Mặt của đứa bé tròn trĩnh, hai tai rất to. Tôi nhìn thấy như vậy thì cảm thấy nó là người rất có phước. Làm sao được gọi là có phước lớn nhất? Có thể nghe lời giảng của Thánh Hiền thì đó là đại phước của cuộc đời. Khi mấy vị thầy giáo chúng tôi đi diễn giảng thì có một người tặng chúng tôi một hộp bánh. Bên trong có mười miếng bánh rất là ngon, mỗi người được một miếng và đều ăn hết. Đứa bé ở trong phòng liền chạy ra và nói: “Cái bánh này thật là ngon! Còn miếng nào không vậy?”. Kết quả là đã ăn hết chín miếng còn lại một miếng. Đứa bé liền chạy lại cầm miếng bánh lên, sau đó mang đến trước mặt tôi, nó nói:  “Miếng bánh này phải dành cho thầy Thái”. Nó không những biết nhường cho người trưởng bối ăn trước mà còn biết phán đoán là nên nhường cho ai trước.

Các vị hãy xem, những đứa bé học lễ nghĩa thì có ngốc không? Tuyệt đối không ngốc! Những đứa bé học lễ nghĩa thì nơi nơi chúng đều biết kính trọng người khác, biết nghĩ cho người khác, bộ não chuyển động rất linh hoạt. Người thời nay thường hiểu sai về từ “hoạt bát”. Như thế nào mới được gọi là “hoạt bát”? Chạy nhảy không ngừng nghỉ ở đó thì được gọi là “hoạt bát” sao? Lúc chúng tôi xếp hàng ở sân bay, có rất nhiều trẻ nhỏ đứng ngồi không yên, ở đó mà chạy đi, chạy lại. Người hành khách đứng đằng sau còn nói: “Đứa bé này thật là hoạt bát!”. Đó mà gọi là “hoạt bát” ư! Đó phải gọi là tùy tiện, không có gia giáo. “Hoạt bát” chân thật là tư tưởng phát triển, nơi nơi đều biết nghĩ cho người khác. Đó mới chân thật là “hoạt bát”! Cho nên người học lễ nghĩa thì tuyệt đối không thể học đến ngố người đi.

“Hoặc ẩm thực, hoặc tọa tẩu. Trưởng giả trên, ấu giả hậu”(Hoặc ăn uống, hoặc đi đứng. Người lớn trước, người nhỏ sau), thói quen này ảnh hưởng đến lòng cung kính của trẻ nhỏ. Thói quen này có thể sẽ ảnh hưởng đến sự phát triển sự nghiệp sau này của bọn trẻ. Các vị có tin như vậy không? Tôi đã từng nói chuyện với một hiệu trưởng trường mẫu giáo. Vị hiệu trưởng này nói với tôi rằng ông mời một số giáo viên chỉ hơn hai mươi tuổi đến dạy trong trường. Ông kể rằng có một lần có một vị khách từ Quảng Đông đến. Ông tiếp đãi vị khách Quảng Đông này và cũng mời mấy vị giáo viên cùng đi ăn cơm. Mấy vị giáo viên này là người Hồ Nam. Người Hồ Nam thích ăn cay, còn người Quảng Đông thì không thích ăn cay lắm. Mời khách Quảng Đông thì phải gọi món Quảng Đông. Sau khi gọi xong và bắt đầu ăn thì mấy vị giáo viên ở đó mà nói: “Món này sao khó ăn vậy! Món kia khó ăn thế!”

Ông hiệu trưởng dẫn họ đến là để chăm sóc, tiếp đãi khách. Nhưng kết quả họ lại đến để phá rối. Khó khăn lắm mới bưng lên một món ăn cay thì người hiệu trưởng xoay ngay đến trước mặt người khách. Người khách vừa mới gắp một miếng thì mấy vị giáo viên đã xoay món ăn đó đến trước mặt mình và bắt đầu ăn. Vị hiệu trưởng xoay lại đến trước mặt khách thì mấy người giáo viên này lại xoay nó lại. Những nhân viên như vậy liệu các vị còn dám sử dụng nữa không? Chỉ có phá đám là giỏi!

Cho nên khi một đứa trẻ rất lễ phép, các vị nhờ chúng làm việc gì thì cũng rất yên tâm. Lãnh đạo dẫn nhân viên đi ăn tiệc thì đều dẫn những người biết gắp thức ăn, biết rót rượu cho khách, đều dẫn những người này đi. Có đúng vậy không? Đúng! Cho nên khi rót rượu cũng phải rót thật tự nhiên. Như vậy chứng tỏ rằng từ nhỏ bạn đã biết phụng sự những người trưởng bối. Có thái độ như vậy là đã trải sẵn đường cho con cái của các vị sau này.

HẾT TẬP 17. XIN XEM TIẾP TẬP 18!