CON ĐƯỜNG ĐẠT ĐẾN NHÂN SINH HẠNH PHÚC – TẬP 3/40
Chủ giảng: Thầy giáo – Tiến sĩ Thái Lễ Húc
Thời gian giảng: Tháng 2 năm 2005
Trên thực tế, an định của thế giới, xã hội, gia đình không phải là không có biện pháp để đạt được. Then chốt chính ngay ở tâm niệm của mỗi người. Nếu như tự tư thì liền sẽ phát sinh xung đột. Nếu như mỗi lúc chúng ta vì người mà lo nghĩ thì gia đình, xã hội liền sẽ an khang, tròn đầy.
Chúng ta cũng đã nói đến một đứa bé nếu như từ nhỏ có thể vì người mà lo nghĩ, thì khởi tâm, động niệm của chúng từ nhỏ đã bắt đầu vun bồi phước phần cho chính mình. Cho nên đứa nhỏ liền biết bồi phước, tích phước. Vì giữ được cái tâm này nên chúng biết được: “Đi học là chí ở Thánh Hiền, phải đem đạo đức học vấn đã học cố gắng mà phụng hiến xã hội này”. Cho nên khi chúng bước vào xã hội liền biết vì xã hội tạo phước. Do đó phước phần của chúng liền sẽ càng ngày càng lớn, đến già rồi phước báo liền hiện tiền.
Cho nên trong “ngũ phước” có một phước gọi là “thiện chung”. Nói cho dễ hiểu một chút chính là “chết được tốt”, không nên chết rất khó khăn. Tục ngữ thường nói: “Chết không được tốt”. Câu nói này dường như là lời nói mắng người. Thế nhưng hiện tại câu nói này không xem là lời mắng người, mà xem là một hiện tượng phổ biến. Chúng ta nhớ lại lúc nhỏ, còn thường hay nghe nói đến một vị trưởng bối nào đó, hôm qua ra đi khi ngủ rất an lành. Hiện tại tình hình này không có nhiều. Vì sao người thời trước họ có thể rất an lành mà rời khỏi cái thế gian này, còn người hiện tại khi chết có thể phải đưa đi cấp cứu, khi chết có thể là không biết gì hết? Đó đều là bởi vì họ không biết cách chăm sóc thân thể. Họ không biết vun bồi phước phần của chính mình. Phước quá mỏng thì không cách gì có thể “thiện chung”. Cho nên người phải có phước phần.
Căn nguyên vẫn ở một niệm “thiện tâm”. Người thời trước tương đối lương thiện, nơi nơi đều vì người mà lo nghĩ, vì vậy mà chết được rất nhẹ nhàng. Người hiện tại tương đối tự tư, tự lợi, cho nên trước khi chết vẫn sợ được, sợ mất, đều không buông bỏ. Nếu chúng ta muốn tuổi già hưởng phước, thì phải biết giữ tâm thiện, phải biết được mỗi lúc đều có thể buông bỏ, không nên chấp trước. Rất nhiều người đều cảm thấy cả đời của một người dường như là muốn cống hiến thì mới có thể có sự giúp đỡ đối với xã hội, sau khi người già rồi thì sẽ không cách gì dốc hết tâm lực của mình. Cho nên phần nhiều đều cảm thấy dường như 20 tuổi đến 60 tuổi mới là giai đoạn hoàng kim tạo phước cho xã hội. Rất nhiều người quy hoạch đời sống đều nói như vậy. Thật ra, ngay một đứa bé từ nhỏ tiếp nhận giáo huấn của Thánh Hiền thì đời sống của chúng tuyệt đối không phải chỉ có thời gian của 40 năm.
Chúng ta cùng nhau xem lại, đứa bé này từ nhỏ đã dùng tâm nhân ái, giữ tâm đạo đức. Ngay trong lớp học của chúng tôi, đã từng có một đứa bé, chú mới hơn hai tuổi. Ngày đầu tiên đến lớp, khi học xong về nhà, cha mẹ của chú hỏi: “Hôm nay con học được cái gì?”. Đứa bé này lập tức tinh thần phấn chấn nói ra bốn chữ: “Hiếu thuận cha mẹ”. Cha mẹ của chú cũng rất kinh ngạc. Trẻ nhỏ hơn hai tuổi học được điều vô cùng quý báu, rất là thiết thực. Khi lần thứ hai đi học, ngay lúc thầy giáo giảng, rất nhiều bạn học cùng đến để chia sẻ tuần lễ này đã làm được những việc gì để hiếu thuận với cha mẹ. Bởi vì học vấn quí ở thực hành, cho nên sau khi học rồi, quay về nhà phải cố gắng thực hành. Rất nhiều bạn nhỏ đều đến nói, có chú bé nói giúp cha mẹ bưng nước rửa chân, có chú bé cắt trái cây cho cha mẹ ăn. Những bạn nhỏ hơn hai tuổi này xem thấy rất nhiều anh, nhiều chị lớn đều làm được những việc hiếu hạnh, cho nên các chú bé mong muốn học làm theo.
Người lớn dạy trẻ nhỏ là một phương pháp, trẻ nhỏ dạy trẻ nhỏ lại là một phương pháp tốt, nên gọi là “tương quan nhi thiện”, chúng sẽ quan tâm lẫn nhau. Cho nên đứa nhỏ này, sau khi học tiết thứ hai xong, lập tức liền tìm lấy tách trà mang nước nóng đến cho cha mẹ uống. Chú mới hơn hai tuổi mà mỗi lúc đều giữ cái tâm như vậy, nên gọi là “phước điền tâm canh”, trẻ nhỏ đang vun bồi phước phần của chính mình. Hành vi của trẻ như vậy là tu thân. Chúng cũng sẽ cảm động cha mẹ của mình. Ngay đến đứa bé hơn hai tuổi đều biết bưng trà để cho cha mẹ uống, đều biết được mọi lúc, mọi nơi phải vì cha mẹ mà lo nghĩ thì chính ta càng phải tích cực làm hiếu đạo. Cho nên đứa bé này đã bắt đầu tề gia. Câu chuyện về chú bé này, khi tôi ở Trung Quốc đại lục đã giảng khắp cả đại giang Nam Bắc. Thậm chí câu chuyện này còn nổi tiếng ở các nước như Malaysia, Singapore, Indonesia. Bởi vì đứa bé này chân thật là có công phu tu thân nên chúng ta mới có thể đem những câu chuyện này mà biểu dương với mọi người, để thật nhiều người trong khắp thiên hạ đều có thể từ đây mà bắt chước theo.
Cho nên một đứa bé nếu như từ nhỏ nhận được giáo dục của Thánh Hiền, sinh mạng của chúng tuyệt đối không phải là từ 20 tuổi mới bắt đầu phát quang mà từ mấy tuổi vậy? Nếu như vừa lúc khi mẹ mang thai, liền biết mở Đệ Tử Quy cho chúng nghe, cho chúng nghe những Kinh điển Thánh Hiền này, có thể đứa bé này khi sanh ra cả đời, câu thứ nhất có thể nói là “Đệ Tử Quy, Thánh nhân huấn” (Phép người con, Thánh nhân dạy). Đứa bé đó từ nhỏ sinh ra liền có thể hoằng dương Thánh giáo. Sinh mạng của chúng từ nhỏ liền có giá trị. Cũng vậy, đứa bé từ nhỏ đọc sách Thánh Hiền, chúng lớn lên tạo phúc xã hội, trí tuệ của chúng sẽ ngày càng thêm lớn. Chúng sẽ càng già càng có giá trị, đi đến nơi nào cũng có rất nhiều hậu sanh vãng bối đều đến thân cận chúng. Bởi vì chỉ cần thân cận chúng thì liền có thể nhận được rất nhiều khải thị của nhân sinh, giảm thiểu rất nhiều những việc sai lầm. Cho nên người tiếp nhận giáo huấn của Thánh hiền thì sinh mạng của họ không phải là 60 tuổi kết thúc, mà là đến già vẫn rất có giá trị.
Lão sư của tôi là giáo thọ Thích Tịnh Không, năm nay đã 79 tuổi rồi. Ngài đi đến khắp nơi trên thế giới đều có rất nhiều học trò hy vọng có thể nhận được giáo huấn của Ngài. Không chỉ là người Trung Quốc hy vọng nhận được giáo huấn của Ngài, hiện tại các chủng tộc tôn giáo trên thế giới đều rất hy vọng có thể thân cận vị lão sư này. Cho nên sinh mạng của Ngài tuyệt đối không phải là 60 tuổi kết thúc. Sinh mạng của Ngài đến lúc nào kết thúc vậy? Không hề kết thúc, bởi vì giáo huấn của Ngài là từ trong tâm chân thành lưu xuất ra, mà tâm chân thành có thể siêu việt thời không. Cho nên trong “Trung Dung” nói: “Thành giả, vật chi chung thuỷ”, chân thành nhất định có thể thành tựu sự việc. Hơn nữa “chí thành như thần”, chí thành có thể cảm thông. Cho nên dùng tâm chân thành làm ra hành động, lời nói thì thời không cũng không thể thay đổi được sức ảnh hưởng của Ngài.
Cho nên, Khổng Lão Phu Tử đã chết hay chưa? Tinh thần của ông trường tồn, mô phạm cho đời sau. Phạm Trọng Yêm đã chết chưa? Vào năm 2002, Đại Lục tổ chức một cuộc vận động người Hoa toàn cầu học Kinh. Người Hoa từ rất nhiều nơi, từ Malaysia, Singapore, Hong Kong, Indonesia, đều đến Sơn Đông để tham dự. Trong đó có một yêu cầu đặc biệt với người đến tham dự là truyền thừa đời sau của Phạm Trọng Yêm. Đã hơn 800 năm, đời sau của ông đều rất có thành tựu. Ngay trong lúc diễn giảng, tôi đã tìm ra được hai vị. Trong đó có một vị tôi thấy ông có khuôn mặt rộng, lỗ tai trái rất to, chúng ta gọi là vừa nhìn liền biết tướng quý. Cho nên giáo huấn của ông từ 800 năm trước vẫn ảnh hưởng đến con cháu đời sau của ông. Vị con cháu này của ông, ngay trong hoạt động truy điệu ở Sơn Đông, bước lên trên đài hát lên một bài ca. Họ đem Nhạc Dương Lầu Ký của Phạm Trọng Yêm phổ thành một ca khúc. Ngay khi họ hát đến “tiên thiên hạ chi ưu nhi ưu, hậu thiên hạ chi lạc nhi lạc” (lo trước cái lo của thiên hạ, vui sau cái vui của thiên hạ), tin tưởng Phạm Trọng Yêm ở trên trời cao có linh, ông cũng cảm thấy ngay đến đời này thật có giá trị, ngay đời này thật không uổng phí. Cho nên ngay con cháu của chúng ta, từ nhỏ tiếp nhận giáo huấn của Thánh Hiền, liền biết dùng tâm chân thành yêu thương thì tin tưởng rằng đời sống của họ, giá trị ngay đời này của họ sẽ mãi được lưu truyền.
Quý vị thân mến! Ngay khi bạn làm cha mẹ của người, làm trưởng bối của người, bạn rốt cuộc muốn con cháu của bạn có một nhân cách thế nào? Việc này rất quan trọng. Bạn hy vọng chúng là mô phạm cho đời sau, hay bạn mong muốn chúng không phải chết đói thì được rồi? Tư tưởng, quan niệm của chúng ta sẽ trực tiếp ảnh hưởng đến con cháu đời sau.
Quý vị thân mến! Làm người phải có chí khí. Ngay khi chúng ta biết văn hóa ngàn năm mà Tổ tông để lại có thể giải quyết vấn đề này của xã hội và thế giới, vậy chúng ta phải nỗ lực phấn đấu, phải dũng cảm mà đi con đường này. Dũng cảm mà đi cũng không cần rơi đầu, cũng không cần phải đổ máu, chỉ cần phải bắt đầu từ tu thân của chính mình mà làm. Cho nên có rất nhiều sự nghiệp lớn bắt đầu từ rất nhỏ, từng bước, từng bước mà làm ra. Trong “Đại Học” có một câu giáo huấn vô cùng quan trọng: “Từ thiên tử cho đến dân thường, việc đầu tiên là lấy tu thân làm gốc”. Ý nghĩa chính là nói: Cho dù họ là người lãnh đạo quốc gia hay là người dân bình thường, họ muốn trị quốc được tốt thì phải trị gia được tốt. Bắt tay vào từ chỗ nào? Tu dưỡng đạo đức, học vấn của chính mình. Ngay khi bạn có đạo đức, học vấn, liền có thể tề gia, trị quốc, bình thiên hạ. Cho nên rất nhiều việc phức tạp, bạn đem nó phân tích cặn kẽ, kỳ thật rất đơn giản.
- Một người muốn có tâm nhân từ thì phải bắt đầu từ chữ “hiếu”
Chúng ta đã hiểu rõ được người có tâm nhân từ, mỗi niệm có tâm nhân từ, người người đều có nhân từ thì xã hội liền có thể hướng đến một thế giới đại đồng. Chúng ta tiến thêm một bước, một người có tâm nhân từ thì phải bắt đầu bồi dưỡng từ đâu? Phải bắt tay vào từ đâu mới có thể nuôi lớn tâm nhân từ của họ? Chúng ta luôn phải tìm ra cái bước đầu tiên. Bước đầu tiên này ở đâu vậy? Khi chúng ta thường hay đem suy nghĩ luôn luôn hướng cội gốc mà tư duy thì chân lý liền xuất hiện. Một người không hiếu kính đối với cha mẹ, bạn có tin là họ có thể hiếu kính đối với người khác hay không? Cho nên trong “Hiếu Kinh” có nói đến một câu: “Bất ái kỳ thân”, không yêu cha mẹ của họ, “nhi ái tha nhân giả”, mà đi thương yêu cha mẹ người khác, đây gọi là bội đức, đây là trái với đức hạnh của một người. Việc này không thể nào có được.
Tôi trong lúc giảng dạy, cũng đã từng thỉnh giáo qua một số người nữ vẫn chưa kết hôn. Tôi hỏi các cô ấy: “Có một người nam, anh ấy rất là tích cực đeo bám bạn, không ngừng nỗ lực trong suốt mấy mươi năm (hiện tại còn có loại ái tình lâu dài mấy mươi năm như một ngày không? Hiện tại tương đối không còn), anh ấy đeo đuổi bạn ba năm, ba năm như một ngày. Bạn có bất cứ yêu cầu nào thì anh ấy nhất định tận tâm, tận lực làm tốt, giúp bạn. Hơn nữa chỉ cần có thời gian rảnh liền mời bạn đi uống cafe, dẫn bạn đi du sơn, ngoạn thủy. Thế nhưng anh ấy chưa từng uống cafe với cha mẹ anh ấy, cũng chưa từng du sơn, ngoạn thủy với cha mẹ. Ba năm này, bạn cảm thấy anh ấy rất tốt đối với bạn, anh ấy muốn kết hôn với bạn. Đột nhiên có một vị trưởng bối cũng là người hàng xóm của anh ấy nói với bạn rằng người nam này không hiếu kính đối với cha mẹ của anh ấy. Xin hỏi: Bạn có nên kết hôn với anh ấy không?”. Không nên! Có một số người nữ hơi cúi đầu nhìn xuống.
Người trong cuộc mê muội. Nếu như hiện tại vẫn có thể chọn lựa, khi chân thật gặp phải rồi thì nhất định là phải chôn vùi đi. Vì sao các vị có kinh nghiệm đến như vậy? Cho nên chúng ta phải hiểu rõ được rằng “Hiếu” rất quan trọng đối với một người. Một người không học được hiếu đạo thì thái độ đời sống, ân nghĩa, đạo nghĩa của họ không cách nào có thể hình thành. Bởi vì người có ân đức lớn nhất đối với chúng ta không ai hơn được cha mẹ của chính mình, khổ cực mang thai, sanh đẻ, nuôi nấng, dạy bảo.
Họ không nuôi lớn ân nghĩa, không nuôi lớn đạo nghĩa, thì sẽ nuôi lớn cái gì? Có rất nhiều cha mẹ nói: “Con của tôi không học tốt, cũng không học xấu”. Có người nào như vậy hay không? Học cũng giống như bơi thuyền đi trên dòng nước chảy ngược, không tiến thì lùi. Cái gì là ngược dòng nước? Xã hội hiện tại là một cái lò ô nhiễm lớn, bạn không mau dạy chúng cho tốt thì chúng nhất định sẽ học xấu.
Tôi đã từng ở một nơi tương đối hẻo lánh để dạy học. Thông thường người ta sẽ cho rằng ở nơi hẻo lánh thì mức ô nhiễm tương đối thấp, cho nên trẻ con tương đối đơn thuần. Thật ra không phải vậy, bởi vì hiện tại có một đại ma vương ở khắp mọi nơi, cho dù bạn ở trong núi sâu, nó cũng sẽ chạy đến nơi đó và nó đem những quan niệm không chính xác nói với bạn. Đại ma vương này là ai? Truyền hình.
Làm sao các vị nhận biết được nó vậy? Đúng rồi, cho nên chúng ta phải cảnh giác. Bạn không mau đem quan niệm thái độ chuẩn xác dạy cho trẻ con, thì chúng sẽ mỗi ngày từng li, từng tí đang học những điều không tốt. Vì vậy, khi cho đứa bé xem truyền hình, nhất định phải chọn những tiết mục không có ô nhiễm, những tiết mục tốt. Ngay khi đứa bé không thêm lớn ân nghĩa, tình nghĩa, thì sẽ thêm lớn lợi hại. Chúng ưa thích thì chúng sẽ tận lực mà truy cầu. Chúng không ưa thích thì có thể chúng sẽ trở mặt không nhận người quen. Thái độ của đứa bé đối với người đều là lợi hại.
Vậy lợi hại có đáng tin cậy hay không? Lợi hại có nhiều hình, nhiều dạng. Hôm nay không có lợi hại gì thì anh em còn có thể hòa thuận cùng ở với nhau. Ngày mai nếu như bởi vì tài sản của cha mẹ, có thể ngày mai họ liền sẽ trở mặt. Cho nên người nam này tại vì sao ở trong ba năm có thể tận tâm, tận lực vì người nữ đó mà bỏ công ra? Nguyên nhân ở chỗ có lợi có thể chiếm. Cho nên, bạn thấy người con trai ngày nay thấy người nữ xinh đẹp đều sẽ không hề tiếc thân tình nguyện mà phục vụ cho cô ấy. Có hay không? Nửa đêm cô gái này bụng đói rồi, gọi điện cho anh ấy, anh ấy lập tức chạy đi mua cho cô ấy một ít thức ăn nóng, hay làm một số thức ăn nóng khác để cô ấy ăn. Động lực phía sau này là “lợi”. Ngay khi bạn lấy anh ấy rồi, sau ba năm lại sinh cho anh ấy một đứa con vừa trắng, vừa tròn. Thế nhưng sinh trẻ nhỏ rất khó nhọc, cho nên trên mặt cô ấy có vài nếp nhăn, không còn mỹ miều, trẻ đẹp như trước. Kết quả vị nam sĩ này ra ngoài làm việc, thấy một người xinh đẹp trẻ tuổi hơn. Vậy anh ấy từ “lợi” biến thành xấu đi, từ “lợi” liền biến thành “hại”. Bởi vì anh ấy lại muốn theo đuổi cô gái trẻ đó, bởi vì anh ấy chỉ có lợi hại, chỉ có hiếu ác, cho nên từ “lợi” liền biến thành “hại”. Khi vừa làm ra hành động này, liền ảnh hưởng gia đình, ảnh hưởng xã hội, tỷ lệ ly hôn nâng lên cao.
Tỷ lệ ly hôn vừa nâng cao thì trực tiếp ảnh hưởng chính là giáo dục thế hệ sau. Không chỉ là sau khi bạn ly hôn sẽ ảnh hưởng đứa nhỏ này, mà ở ngay trong quá trình chung sống, sự xung đột của vợ chồng, loại không khí không tốt này đều sẽ sâu sắc ghi lại ấn tượng trong tâm khảm của trẻ nhỏ. Cho nên vợ chồng bất hòa, chồng vợ ly hôn thì tổn hại cả đời đối với trẻ nhỏ.
Tỷ lệ ly hôn còn kéo theo một vấn đề xã hội nghiêm trọng khác nữa, đó chính là tỷ lệ phạm tội. Tôi đã từng hỏi qua một vị là người lãnh đạo của giám ngục. Ông nói rằng 70% – 80% số người bị tù tội đều có gia đình bất hòa. Gia đình không kiện toàn, trẻ nhỏ từ nhỏ không có giáo dục gia đình tốt, cho nên nền tảng nhân sinh của chúng không được xây đắp. Sau đó đến trường học, vào xã hội, gặp được duyên phận không tốt, lập tức liền bị bật gốc, rất dễ dàng bị bạn xấu làm hư hỏng.
Ngay khi tỷ lệ phạm tội của xã hội càng ngày càng cao, dù bạn có nhiều tiền, có địa vị cao, bạn có cảm giác an toàn hay không? Không! Hiện tại cả thế giới, đích thực ra có rất ít người có cảm giác an toàn. Cho nên hiện tại chúng ta đi dạo trên phố, như tôi đi đến Hải Khẩu, ba lô của tôi, tôi nhất định phải mang ở phía trước, hoặc là mang ở phía trước bụng, phải như vậy mà đi chậm chậm. Nếu mang phía sau, nếu như có người muốn giựt bóp da của bạn, bạn liền bị nguy hiểm.
Hiện tại xã hội không được trị an là một kết quả. Nguyên nhân do đâu vậy? Gia đình không có sự ổn định. Con người từ nhỏ không được dạy hiếu đạo, không được học giáo huấn Thánh Hiền. Ngày nay hôn nhân không tốt, nguyên nhân do đâu? Nguyên nhân từ nhỏ không được học “hiếu đạo”. Chúng ta hiểu rõ được cái điểm này, thì càng phải xem trọng giáo huấn của hiếu đạo và giáo huấn của Thánh Hiền. Nhất là chúng ta trước đây thường hay báo oán, trị an xã hội không tốt. Hiện tại chúng ta làm từ chính mình, dạy hiếu, đồng thời cũng phải giáo dục trẻ nhỏ của người khác để chúng hiếu thuận cha mẹ. Chúng ta phải tận tâm, tận lực mà phát triển quan niệm quan trọng chính xác này.
Khổng Lão Phu Tử trong “Hiếu Kinh” có một đoạn khai thị rất quan trọng: “Phù hiếu, đức chi bổn dã, giáo chi sở do sanh dã”. “Hiếu” là căn bản của đức hạnh, giáo dục phải bắt đầu từ chỗ này. Nếu không bắt đầu từ hiếu đạo, thì không thể nuôi lớn được đức hạnh của một người. Cho nên giáo dục là chú trọng ở “hiếu đạo”.
Quý vị thân mến! Chúng ta đem câu này đọc qua một lượt, bạn đọc qua một lần nhất định không có cảm giác như ngày trước đọc qua một câu này. Chúng ta cùng đọc qua một lần: “Phù hiếu, đức cho bổn dã, giáo chi sở do sanh dã”. Tốt quá! Đã tìm được căn bản thì đường sẽ không còn xa, nên gọi là quân tử lo ở gốc. Gốc đã kiến lập thì nhân đạo liền sanh. Cho nên Lão Phu Tử trong “Luận Ngữ” liền nói đến “hiếu đễ dã giả, kỳ vi nhân chi bổn dữ”. Vì vậy chúng ta nhất định phải bắt đầu từ chữ “Hiếu”.
- Thái độ học tập
Chủ đề lần này của chúng ta là giảng tỉ mỉ “Đệ Tử Quy”. “Đệ Tử Quy” chính là từ “hiếu – đễ” mà cắm gốc, cho nên chúng ta bắt đầu học từ “nhập tắc hiếu” (ở nhà phải hiếu) và “xuất tắc đễ”. Trước khi chúng ta bắt đầu giảng “Đệ Tử Quy”, chúng ta cần phải xác lập trước thái độ học tập chính xác. Ngay khi chúng ta có thái độ học tập chính xác, hiệu quả học tập của bạn liền sẽ rất tốt. Tục ngữ nói: “Bắt đầu tốt là thành công được phân nửa”.
- Học tập quan trọng ở lập chí
Học tập quan trọng ở lập chí, nên gọi là: “Học quí lập chí”. Chúng ta ở Hải Khẩu lập khóa trình giáo sư. Tiết thứ nhất chúng tôi cùng với tất cả thầy giáo cùng đồng lập ra một chí hướng, gọi là “vì tiếp nối tuyệt học của Thánh giáo, vì vạn thế khai mở thái bình”. Chúng ta thường phải mong cầu thế giới hòa bình. Thế giới hòa bình là một kết quả, trước tiên phải trồng cái nhân gì? Trước tiên mỗi một người phải trồng cái nhân tư tưởng, quan niệm nhân ái. Mà quan niệm, tư tưởng nhân ái phải thông qua học tập, thông qua giáo dục, cũng chính là phải giáo dục trí tuệ của Thánh Hiền. Cho nên “khai thái bình” là kết quả. “Kế tuyệt học” là trồng cái nhân. Vì tiếp nối tuyệt học của Thánh giáo mới có thể nương trước, dìu sau. Muốn nương trước thì chính mình trước tiên phải học tốt.
Chúng ta có một vị thầy giáo dạy lớp 5, thầy có sứ mạng như vậy. Cho nên cả ngày ngoài việc dạy học ra, thầy còn phải sắp xếp ba giờ đồng hồ thâm nhập Kinh điển Thánh giáo. Hơn nữa, mỗi sáng thầy đi đến trường học từ rất sớm, sau đó chính mình lật “Đệ Tử Quy” ra, lật “Hiếu Kinh” ra đọc tụng. Học trò của ông vừa bước vào cửa, vốn dĩ còn mang theo thức ăn sáng dự định đến nơi đó từ từ mà ăn. Nhưng khi thấy thầy giáo đã đoan trang, nghiêm túc ngồi ở đó đọc Kinh, trẻ nhỏ lập tức đến chỗ ngồi của chính mình và đem sách Kinh ra cùng đọc theo. Cho nên, giáo dục quan trọng nhất là lấy mình làm gương. Do bởi dụng tâm của thầy, cho nên lớp của họ ngoài thành tích có lễ phép, còn có thành công rất lớn. Hiệu trưởng của họ sau khi xem thấy rồi, liền hỏi ông: “Lớp của thầy dạy như thế nào vậy? Vì sao mà dạy được tốt đến như vậy?”. Vị thầy giáo này nói với hiệu trưởng: “Bởi vì tôi đã giảng mấy trăm lần giáo huấn của cổ Thánh, tiên Hiền và dùng giáo huấn của cổ Thánh, tiên Hiền để dạy trẻ nhỏ của tôi”.
Trung Quốc có một bộ sách, gọi là “Đức Dục Cố Sự”. Trong đó có hơn bảy trăm câu chuyện của Thánh triết nhân, phân thành tám mục để biên tập. Tám mục này chính là “tám đức”, căn cứ “Hiếu, Đễ, Trung, Tín, Lễ, Nghĩa, Liêm, Sỉ” biên tập ra tám đức này. Mỗi ngày ông giảng cho học trò nghe hai, ba câu chuyện giáo dục. Cho nên những đứa nhỏ đó về sau hiểu được, thấy người hiền thì biết sửa mình. Sau đó lại dùng “Đệ Tử Quy” làm qui chế cho lớp của họ. Học trò phạm quy không đợi thầy giáo nói, chính mình liền biết được sai ở câu nào. Thí dụ khi chạy trong phòng học bị đụng vào bàn ghế, học trò sẽ nói gì? “Khoang chuyển loan, vật xúc lăng” (Rẽ quẹo rộng, chớ đụng góc), “sự vật mảng, vật đa thố” (chớ làm vội, vội sai nhiều). Ngay khi trẻ nhỏ có hành vi không tốt xuất hiện, trẻ nhỏ sẽ nghĩ đến: “Vô tâm phi, danh vi thố. Hữu tâm phi, danh vi ác. Quá năng cải, qui ư vô. Thướng yểm sức, tăng nhất cố” (Lỗi vô ý, gọi là sai. Lỗi cố ý, gọi là tội. Biết sửa lỗi, không còn lỗi. Nếu che giấu, lỗi chồng thêm).
Cho nên trẻ nhỏ hiểu được sẽ mạnh dạn nhận sai, mạnh dạn cải lỗi, không hề thoái thác, không hề che giấu, cũng sẽ nghĩ đến “đức hữu thương, thỉ thân sai”. Ngay khi thế hệ sau của chúng ta gặp phải sự việc này, đều có thể đề khởi giáo huấn của “Đệ Tử Quy”, thì ngay đời này của chúng nhất định sẽ trải qua được rất đầy đủ, rất thiết thực, cũng sẽ rất có sức ảnh hưởng. Cho nên, ngoài biểu hiện tốt ở trong lớp ra, hiệu trưởng của họ còn chú trọng về sau, còn yêu cầu thầy giáo của trung tâm chúng ta cùng thầy giáo toàn trường có hai lần diễn giảng. Sau đó chúng ta lại đem “Đệ Tử Quy” phát tặng đến toàn trường của họ.
Cho nên, một người có lập định chí hướng, muốn “vì tiếp nối tuyệt học của Thánh giáo”, sức ảnh hưởng của họ sẽ không ngừng mở rộng, yêu cầu của chính họ thì phải rất sâu, họ liền có thể “cẩu nhật tân, nhật nhật tân, hựu nhật tân”. Vị thầy giáo này tiếp xúc với tôi thời gian nửa năm thì ông liền bắt đầu theo tôi đến Trung Quốc Đại Lục diễn giảng, đem kinh nghiệm của ông không chỉ thúc đẩy ở trong trường học, mà còn cống hiến cho các phụ huynh cùng thầy giáo của khu vực khác.
Quý vị thân mến! “Vì tiếp nối tuyệt học của Thánh Hiền” tuyệt đối không phải là việc xa vời, bất cập, mà quan trọng nhất là ở tâm niệm của chúng ta có chân thật phát ra được hay không. Cho nên chúng ta phải lập chí “tiếp nối tuyệt học”, đương nhiên phải từ chính bản thân mình. Bắt đầu từ người thân nhất, chúng ta làm ra tấm gương cho họ. Cho nên lập chí của chúng ta có thể trước tiên lập chí làm tấm gương tốt cho trẻ nhỏ. Cái chí này của bạn chân thật đã phát ra, bảo đảm bạn ngay tức khắc liền biến thành một người khác, bởi vì khi bạn nói chuyện sẽ rất cẩn trọng. “Gian xảo ngữ, ô uế từ” (Lời gian xảo, từ bẩn thỉu) nói ra thì không phải là tấm gương tốt cho trẻ nhỏ.
Ở gia đình thì lập chí làm cha mẹ tốt. Ở công ty lập chí làm cán bộ quản lý tốt, đồng nghiệp tốt. Ở ngay trong xã hội lập chí làm công dân tốt.
Chúng ta có vị thầy ngồi xe công cộng, vừa lúc xem thấy một vị trưởng bối đi lên, ông lập tức đứng dậy, mời vị trưởng bối này ngồi. Thầy vừa làm động tác này xong, kết quả là liên tiếp có bốn người nhường chỗ ngồi. Ông thấy rồi rất cảm động, suýt chút thì rơi nước mắt. Ông cũng kiểm chứng được mỗi một người đều có bản tính lương thiện. Ngay khi chúng ta có phần chí hướng này, phải đi cải thiện phong khí xã hội, tin tưởng cử chỉ, lời nói của bạn đều sẽ cẩn trọng, đều sẽ khắc chế chính mình. Cho nên đạo đức, học vấn của chúng ta cũng bởi vì lập chí mà không ngừng nâng cao lên. Đây là lập chí.
Chúng tôi ở Thẩm Quyến đều là đối diện với trẻ nhỏ năm – sáu tuổi. Chúng tôi hỏi trẻ nhỏ là đi học để làm gì. Các vị biết đáp án của chúng là gì không? Đáp án của chúng rất chuẩn xác: Muốn làm Thánh Hiền. Tôi nói: “Không làm Thánh Hiền thì đọc sách làm gì!”. Các bạn nhỏ sáu, bảy người muốn đến thăm trường mẫu giáo của mình. Trên đường đi các bạn nhỏ còn người trước, người sau đua nhau nhặt rác. Chúng vừa nhìn thấy rác, dường như nhìn thấy của báu vậy, cảm thấy ta có thể vì xã hội phục vụ, mọi người đang thi nhau để nhặt rác. Vừa lúc trên đường gặp được một số học sinh sơ trung tan học và học sinh sơ trung trên tay đang cầm que kem, đang cầm thức ăn, vừa ăn vừa vứt rác. Nhóm học sinh sơ trung đột nhiên xem thấy một nhóm trẻ nhỏ đang nhặt rác, vốn dĩ muốn vứt rác, đột nhiên ở giữa chừng thì dừng lại, không thể vứt xuống. Sau đó có một học sinh sơ trung nói với các bạn học khác của chú là: “Chúng ta đừng có ném rác nữa, các em nhỏ như vậy đang nhặt rác”. Chú đó dùng tiếng Quảng Đông để nói. Trong sáu, bảy em nhỏ chỉ có một em là người Quảng Đông. Khi trở lại trường mầm non của chúng, chú nhỏ này liền dõng dạc phiên dịch ra lời của anh sơ trung kia để cho các bạn học khác cùng nghe. Chú nói: “Mấy anh sơ trung kia bởi vì xem thấy chúng ta nhặt rác cho nên mấy anh ấy không ném rác nữa”. Cảm thọ trong nội tâm của bạn nhỏ này là lời nói, hành động của ta đều có thể ảnh hưởng xã hội này. Cho nên định vị của đứa bé này chính là: “Học vi nhân sư, hành vi thế phạm”.
- Học tập quý ở thực hành
Chí hướng cũng giống như một mục tiêu của một đời người, chúng ta lập chí đúng, ngay đời này mới không luống qua một đời. Vậy thì trong học tập, ngoài lập chí ra còn có một thái độ rất quan trọng, gọi là “học quý ở hành”. Chúng ta học tập một câu Kinh giáo, thì nhất định phải làm một câu, nên gọi là giải – hành tương ưng. Như vậy thì đạo đức, học vấn của chúng ta mới có thể nâng lên cao.
Vào thời Đường triều, có một vị cao tăng tên Ô Sào Thiền Sư. Bạch Cư Dị là nhà thơ của triều nhà Đường, cuối đời thích học Phật. Ông hy vọng có thể đến thân cận vị Đại Đức như vậy, có thể nâng cao học vấn của chính mình. Ngay khi ông gặp được Ô Sào Thiền Sư, ông liền thỉnh giáo với Ngài, ông nói làm thế nào học Phật. “Phật” là tiếng Ấn Độ, ý nghĩa vốn có của nó, bổn ý chính là “Phật Đà Da”. Người Trung Quốc ưa thích đơn giản, đem nó trực tiếp dịch thành một chữ “Phật”, bên trái một chữ “nhân”, bên phải một chữ “Phất”. Cách tạo chữ Trung Quốc gọi là chữ “hình thanh”, “hình” là chữ nhân, “thanh” là chữ “Phất”. Chữ “Phật” này, dùng lời Trung Quốc để giải thích, chính là người giác ngộ, người có trí tuệ. Nếu nói rõ ràng hơn, gọi là người minh bạch, người hiểu rõ đạo lý. Cho nên học Phật chính là phải đi học làm người minh bạch. Cho nên Ô Sào Thiền Sư liền nói với Bạch Cư Dị: “Học Phật thì phải “chớ làm các điều ác, vâng làm các việc thiện”. Sau khi Bạch Cư Dị nghe xong cười lên thật to, ông nói: “Trẻ nhỏ ba tuổi cũng biết”.
Quý vị thân mến! Khi các vị ba tuổi có biết hay không? Ngày trước dạy bảo thiện ác, dạy bảo làm người, không phải đến trường học, mà ở tại nhà. “Gia giáo” chính là dạy. Cho nên đích thực Bạch Cư Dị nói không sai, trẻ nhỏ ba tuổi đều biết. Ô Sào Thiền Sư trả lời ông: “Lão ông 80 tuổi không làm được, đều không làm được”. Cho nên, then chốt, cốt tủy của đạo đức, học vấn không phải ở học được nhiều ít, mà ở bạn làm được bao nhiêu. Chúng ta chính mình học, cũng dẫn dắt trẻ nhỏ học Thánh, học Hiền, nhất định phải xác lập thái độ chính xác này.
Ngày 15 tháng 03 năm vừa rồi, tôi đến Thẩm Quyến. Tôi cùng với thầy cô giáo và phụ huynh nơi đó có một buổi nói chuyện. Hôm khác thầy giáo nơi đó mời tôi đến giảng một buổi cho mấy bé trường mầm non. Tôi liền dạy “Đệ Tử Quy”. Kết quả khi tôi vừa bước vào, tôi nói: “Xin chào các bạn nhỏ! Hôm nay chúng ta học Đệ Tử Quy”, thì những đứa bé này khác miệng đồng âm nói: “Thầy ơi! Chúng em đã học qua rồi. Chúng em đều đọc thuộc rồi”.
Quý vị thân mến! Câu nói “Điều đó chúng em đã sớm học thuộc rồi, chúng em đã học qua rồi” cho thấy rằng học “Đệ Tử Quy” đã cho những đứa bé này sự ngạo mạn chứ không phải là khiêm tốn. Cho nên thầy giáo khi vừa bắt đầu giảng giải rất quan trọng đối với đứa bé. Tôi liền viết một chữ lên bảng đen, chữ “đạo” của “đạo đức”. Tôi cũng không trực tiếp phản bác với chúng, trước tiên tôi viết một chữ “đạo”. Tôi nói: “Này các bạn nhỏ! Văn hóa Thánh Hiền rộng lớn và tinh thâm. Trên toàn thế giới chỉ có văn tự của Trung Quốc là có thể ở ngay trong văn tự đem triết học nhân sinh, trí tuệ nhân sinh mà lưu xuất ra văn tự”. Tiếp theo đó tôi liền giải thích: “Chữ này gọi là chữ hội ý. Ngay khi các em xem thấy cái chữ này, các em liền có thể hiểu được đạo lý trong đó. Bên trái là bộ “xước”, bên phải là bộ “thủ”. Cho nên, chữ này nói với chúng ta: Người chân thật có đạo đức, chính là trước tiên phải có thể thực tiễn. “Xước” là thực tiễn, người trước tiên có thể làm được, có thể làm ra, mới là người có đạo đức. Cho nên chúng ta học “Đệ Tử Quy” chính là phải làm người có “đạo đức“. Các em đã làm được câu nào trong “Đệ Tử Quy” rồi?”. Bọn trẻ vốn dĩ là ngẩng đầu rất cao. Sau khi nghe xong, chúng đột nhiên ở nơi đó suy nghĩ: “Phụ mẫu hô, ứng vật hoãn” (Cha mẹ gọi, trả lời ngay), hôm qua vừa mới trả treo với mẹ, cho nên lập tức liền xét lại mình.
Tiếp theo tôi liền đem từng câu, từng câu Kinh của “Đệ Tử Quy” nói với chúng làm thế nào thực tiễn ngay trong đời sống của gia đình. Trong lớp có một đứa bé, khi trở về, ngay hôm đó viết nhật ký câu đầu tiên liền viết: “Hôm nay thầy Thái đến dạy chúng em, thầy Thái nói “Đệ Tử Quy” là phải làm chứ không phải chỉ để học thuộc lòng”. Đứa bé này biết viết trên nhật ký, tức là ấn tượng của chúng rất sâu sắc. Ấn tượng này rất có thể ảnh hưởng cả đời của chú. Cho nên giáo dục có ba chữ chân ngôn, phải “thận ư thỉ”. Ngay khi trẻ nhỏ vừa bắt đầu học tập học vấn liền phải chú trọng thực hành, vậy thì công phu của chúng liền có lực, nhất định sẽ khác so với những người khác.
Ngoài ra, có đứa bé khi học xong rồi, trở về cũng rất nỗ lực, hôm sau đứng ở ngay trước cửa của cha mẹ đợi cha mẹ đi ra. Khi thấy cha mẹ vừa đi ra, chú liền cúi chào cha mẹ nói: “Con chào cha mẹ buổi sáng! Hôm qua cha mẹ ngủ có ngon giấc không?”. Cha mẹ của chú bất chợt cảm thấy rất ngạc nhiên, lập tức liền gọi điện thoại cho trường mầm non hỏi là: “Hôm qua đã xảy ra việc gì? Con tôi vì sao hôm nay biết chào hỏi và hỏi thăm chúng tôi?”. Thầy giáo mới nói: “Hôm qua bởi vì các con đã học đến “Thần tắc tỉnh, hôn tắc định” (Sáng phải thăm, tối phải viếng). Trẻ nhỏ có dễ dạy hay không? Rất dễ dạy. Chỉ là chúng ta không dạy.
Ở Sơn Đầu có một đứa bé mới bảy tuổi, vừa lúc Sơn Đầu cũng có rất nhiều thầy giáo tình nguyện giảng bài “Đệ Tử Quy”. Lên lớp được khoảng hai tháng, các thầy giáo tổ chức một hoạt động, cũng cùng giao lưu với các phụ huynh. Họ sắp xếp mỗi một trẻ nhỏ đứng lên chia sẻ một chút là chúng học được một hai tháng thì có những cải biến gì. Kết quả đứa bé bảy tuổi này bước lên, câu thứ nhất chú ấy liền nói: “Con học “Đệ Tử Quy” rồi mới biết được làm người vốn dĩ phải hiếu đạo”. Câu nói này rất thú vị: “Vốn dĩ phải hiếu đạo”.
Người không học không biết, người không học không biết nghĩa. Cho nên nhiều phụ huynh rất tức giận một trẻ nhỏ tại vì sao không hiểu chuyện: “Ngay đến việc này cũng không hiểu!”. Trẻ nhỏ chân thật ngay đến việc này cũng không hiểu, bởi vì chúng không được dạy. Cho nên chúng ta phải lý giải được những đạo lý nào nhất định phải mau dạy. Bạn thấy đứa nhỏ này, bạn lập tức nói với chúng: “Thần tắc tỉnh, hôn tắc định” (Sáng phải thăm, tối phải viếng) ngày hôm sau chúng liền làm theo. Khi vị phụ huynh này hiểu được, phải mau gọi điện đến trường học. Hành động này chứng tỏ là họ rất quan tâm đến sự trưởng thành của trẻ nhỏ. Họ hiểu rõ muốn dạy tốt trẻ nhỏ thì điều rất quan trọng là phải cùng hợp tác với thầy. Cho nên vị phụ huynh này là có độ nhạy cảm giáo dục. Nếu như họ cảm thấy rất kỳ lạ, sau đó họ thầm lặng nói với con cái của họ: “Con à! Có phải hôm nay con đã bị sốt rồi không? Vì sao mà lễ phép như vậy?”. Nếu cha mẹ làm như vậy thì có thể sẽ phản tác dụng với hiếu tâm và tâm học tập của trẻ nhỏ.
Cho nên, ngay khi trẻ nhỏ của bạn học “Đệ Tử Quy”, trở về giúp bạn bưng nước rửa chân, bạn phải nên làm thế nào? Bạn không nên nói là: “Không nên phiền phức đến như vậy!”. Vì nói như vậy là bạn đã cho chúng một gáo nước lạnh, bạn đã cắt đứt cơ hội học tập của chúng rồi. Cho nên, chúng ta làm cha mẹ, phải hiểu được phối hợp với thầy giáo, phải hiểu được kiện toàn hiếu tâm của trẻ nhỏ, kiện toàn đức hạnh của trẻ nhỏ.
Có một người mẹ nói là:“Con của tôi nhỏ đến như vậy, bưng nước bị lật đổ thì phải làm sao?”. Tôi liền nói với cô: “Lật đổ thì càng tốt!”. Cô liền tỏ ra suy nghĩ: “Tại vì sao lật đổ càng tốt?”. Bởi vì chúng làm đổ, ngoài việc bạn đã kiện toàn hiếu tâm của chúng ra, bạn còn có thể ngay lúc đó nắm bắt cơ hội này mà nói với chúng: “Con à! Tấm lòng của con khiến cho mẹ rất cảm động, nhỏ như vậy liền có thể tận hiếu kính. Hôm nay chúng ta phải nghĩ một chút tại vì sao con bưng nước lại bị lật đổ. Nhất định là hai tay con nắm không được chắc. Lần sau con phải nghĩ nên làm thế nào nắm được chắc thì sẽ không bị lật đổ. Nào! Chúng ta cùng nhau lau chùi thật sạch”. Bạn đồng thời dạy chúng làm thế nào cầm món đồ. Đồng thời còn dạy chúng làm thế nào thu dọn tình huống này, đem sự việc này để dạy bảo. Cho nên khi chúng ta làm phụ huynh không nên có quá nhiều do dự, cũng không nên có quá nhiều bất cập, bởi vì để trẻ nhỏ làm nhiều việc thì chúng mới có thể học tập nhiều, hiểu biết nhiều.
HẾT TẬP 3. XIN XEM TIẾP TẬP 4!
