Con Đường Đạt Đến Nhân Sinh Hạnh Phúc – Tập 5/40

CON ĐƯỜNG ĐẠT ĐẾN NHÂN SINH HẠNH PHÚC – TẬP 5/40

Chủ giảng: Thầy giáo – Tiến sĩ Thái Lễ Húc

Thời gian giảng: Tháng 2 năm 2005

Gia đình có hai điều rất quan trọng. Điều thứ nhất là kinh tế, chính là đời sống vật chất. Ngoài ra, điều thứ hai là đời sống tinh thần. Chúng ta cùng nhau suy xét đến vấn đề thứ nhất, chính là vấn đề kinh tế.

1. Vấn đề kinh tế

Người thông thường đều sẽ cảm thấy, hai người nếu không cùng nhau kiếm tiền thì sẽ đói chết. Bạn thấy chúng ta đều có rất nhiều dự bị lập trường. Ở vào thời đại của ông tôi, hai vợ chồng chỉ có chồng ra ngoài kiếm tiền, hơn nữa còn sinh ra năm, sáu người con, bảy, tám người con. Họ đều không chết đói. Hiện tại chúng ta mới nuôi có một đứa mà phải hai người kiếm tiền, lại sợ chết đói. Vấn đề ở chỗ nào? Vấn đề ở chỗ không nắm được thái độ trị gia rất then chốt là “cần kiệm“. “Kiệm là gốc trị gia”, chỉ cần “cần kiệm“, không nên tiêu phí bừa, kỳ thật một người kiếm được tiền thì đã đủ cho người trong nhà dùng rồi. Hơn nữa một người kiếm tiền, người trong nhà dùng sẽ rất cần kiệm, từ nhỏ đã cho trẻ nhỏ thái độ rất cần kiệm. Bạn làm cho trẻ nhỏ có lập trường vững chắc, không đến nỗi trở thành nô lệ của vật chất.

Tình hình gia đình hiện nay đều là vợ chồng cùng nhau kiếm tiền. Phần lớn trẻ nhỏ đều được gửi vào nhà trẻ, hoặc là giao cho người giúp việc, hoặc giao cho ông bà nội giữ cháu. Trí tuệ của nhân sinh xem thấy từ chỗ nào? Ngay trong lấy bỏ thấy ra được, có xả mới có được. Bớt kiếm một ít tiền và giáo dục con cái nhiều hơn, hay là bạn muốn kiếm được nhiều tiền và lơ là giáo dục trẻ nhỏ? Kết quả có được nhất định sẽ không như nhau.

Chúng ta xem thấy trước một đời, hiện tại người năm mươi, sáu mươi tuổi so với người chúng ta hiện tại hai mươi, ba mươi tuổi, hai đời này chúng ta so sánh xem thử. Người trước một đời rất có lòng trách nhiệm, rất hiếu thuận cha mẹ. Còn ngay đời này chúng ta thì sao?

Quý vị thân mến! Xin các vị đừng khách sáo! Xin nói thẳng ra! Người đời nay có thái độ đời sống giống đời trước hay không? Là tiến bộ hay là thoái lui? Thoái lui. Đời trước có tiền, hay là ngay đời hiện tại này chúng ta có tiền? Ngay đời này chúng ta có tiền. Tại vì sao có tiền, mà trái lại thái độ của đời sống thì thoái lui? Như vậy thì có tiền không nhất định giải quyết được vấn đề.

Thời đại của cha tôi, trên cơ bản đều rất nghèo. Bởi vì rất nghèo, cho nên mọi người đặc biệt tiết kiệm. Nhớ lại lúc nhỏ, khi đang ăn cơm, đồ ăn còn thừa đều là cha và mẹ gắp. Bởi vì họ đều đã rất quen rồi, không thể lãng phí thức ăn, cho nên đời sống tương đối chặt chẽ. Thứ nhất tạo thành thói quen tiết kiệm. Thứ hai là đời sống càng khó khăn, người càng hiểu được cảm ân cha mẹ, thương yêu anh em, chị em. Cho nên thời đại của phụ thân tôi, khi họ đang đi học, đều không phải là cha mẹ thúc họ, mà đều là chính mình rất tích cực chủ động. Bởi vì họ hy vọng thông qua học tập có được thành tựu, có thể về sau làm cho cha mẹ có được ngày tháng tốt đẹp. Bạn thấy, đời sống nghèo khổ, đời sống đáng tin cậy thì làm cho người càng có chí khí, càng có hiếu tâm. Cho nên chúng ta phải cảm ơn nghèo khổ.

Ngay đời này, bởi vì từ nhỏ đời sống đã rất dư giả, muốn thứ gì có thứ đó, cho nên nhiều người quen thói cao ngạo, quen thói tiêu tiền, lại không biết hiếu đạo, lại không biết gánh vác, tôi luyện đời sống. Cho nên ngay đời hiện tại này chúng ta không chỉ chính mình kiếm được tiền tiêu sài hết, mà còn đi tiêu tiền của cha mẹ. Làm sao các vị biết vậy? Rất nhiều thanh niên đã có thói quen tiêu phí, hưởng thụ đến mức độ tiền lương của một tháng vừa cầm trên tay thì họ lập tức phải đi shopping tốt nhất, có thể đem tiền lương của cả một tháng tiêu hết 15 ngày trước rồi. Những ngày tháng sau đó thì họ mua mì ăn liền từng gói, từng gói từ từ mà ăn. Thế nhưng sau đó vẫn không thể tiếp tục duy trì cuộc sống, họ trở về tìm người cha già và nói: “Ba ơi! Con hết tiền rồi”. Ba của họ rất tức giận: “Đã nói với con không nên sài phung phí, thế mà con không nghe. Đến đây! Muốn bao nhiêu?”. Người cha vẫn là móc ví ra đưa tiền cho con. Cho nên đời sống dư giả, nhưng chúng ta không hề thấy nó có thể mang đến cho trẻ nhỏ thái độ đời sống chuẩn xác.

Thời xưa có rất nhiều người đi học thấy rõ được cái điểm này. Khi triều Hán mở nước, Lưu Bang đánh khắp thiên hạ, đã phân phong cho hơn 100 công thần, đều có phong đất, cho họ rất nhiều đất đai. Trải qua 100 năm, sử học gia của triều Hán đột nhiên nghĩ ra nói: “Tôi đi tìm hiểu xem, đời sau của 100 vị công thần này như thế nào?”. Kết quả nhà sử học này rất là kinh ngạc: Con cháu đời sau của 100 vị công thần này trên cơ bản đều đã đọa lạc, rất nhiều người lưu lạc trên đường đang đi xin ăn. Chỉ có mấy người đời sau này vẫn còn rất tốt, trong đó có một người tên là Tiêu Hà.

Ngay khi phân phong đất đai, Tiêu Hà muốn nhận một miếng đất rất là xấu, bởi vì miếng đất khô cằn, chỉ cần bạn không canh tác thì không có cơm ăn. Cho nên họ lo nghĩ kế hoạch lâu dài, hy vọng con cháu của họ về sau hiểu được cần lao, tiết kiệm. Những người được phân đất tốt thích ăn mà biếng làm. Hơn nữa đất tốt bạn ưa thích thì người khác cũng ưa thích, nên cũng có rất nhiều người đến dòm ngó, có rất nhiều người nghĩ cách hãm hại. Cho nên Tiêu Hà thấy ra được: Không nên để tiền lại cho con cháu, mà quan trọng hơn là phải lưu lại trí tuệ cho con cháu, lưu lại tấm gương tốt cho con cháu.

Cho nên tiên sinh Tư Mã Quang đã từng nói: “Để tiền lại con cháu, chưa chắc con cháu có thể giữ được, để sách lại con cháu, con cháu chưa chắc có thể đọc, không bằng trong âm thầm để lại âm đức cho con cháu, là cách tính dài lâu cho con cháu”. Trong “Kinh Dịch” có một câu giáo huấn rất quan trọng: “Tích thiện chi gia, tất hữu dư khánh”, âm đức nhất định có thể hỗ trợ con cháu đời sau. Âm đức không chỉ có thể hỗ trợ cho con cháu đời sau mà thôi, ngay khi chúng ta làm việc thiện, ngay trong quá trình lập thân hành đạo, đã làm ra “thân giáo” tốt nhất cho con cháu đời sau. Cho nên đây là cha mẹ có trí tuệ, nên biết chọn lựa như vậy.

Vì vậy, ngay đời của phụ thân tôi, bởi vì đời sống tương đối khó khăn, có năm anh chị em, họ đi học không cần phải cha mẹ thúc đẩy. Hơn nữa anh chị em đều rất hòa thuận. Cho nên chỉ cần đời sống trải qua được tốt, cố gắng nâng cao trí tuệ của trẻ nhỏ, đời sống tinh thần của trẻ nhỏ vẫn là phải được dạy tốt bởi gia đình.

Vậy chúng ta trở lại xem, có phải một người kiếm tiền thì sẽ kiếm được tương đối ít hay không? Có phải hai người kiếm tiền thì sẽ kiếm được tương đối nhiều hay không? Rất nhiều cặp vợ chồng cùng nhau kiếm tiền, thế nhưng cũng không dư được bao nhiêu. Bên kia lại bị bạn bè kéo, bên đây thì đi mua những món đồ lại bị gạt. Chúng ta phải lý giải được tiền tài chân thật có được từ chỗ nào, người thế nào mới có thể có được tiền của. Phải đem đạo lý làm cho rõ ràng, nếu không thì cả đời bạn chỉ để kiếm tiền, nhưng cả đời cũng không kiếm được bao nhiêu tiền.

2. Làm thế nào để có được tiền của?

Thần tài cổ xưa của Trung Quốc là Phạm Nặc, tục danh là Đào Chu Công. Ông là người thời đại Xuân Thu Chiến Quốc. Phạm Nặc cùng Văn Chủng giúp cho Việt Vương Câu Tiễn. Sau khi phục hồi được Việt quốc, Phạm Nặc nói với Văn Chủng là Việt Vương Câu Tiễn có thể cùng hoạn nạn, thế nhưng không thể nào cùng phú quý. Phạm Nặc rất biết nhìn người. Cho nên biết nhìn người rất quan trọng, không biết nhìn người có thể cả đời đều sẽ nhận được ảnh hưởng rất không tốt. Bạn thấy Văn Chủng không biết nhìn người, ông xem thấy vinh hoa, phú quý trước mắt thì liền đến. Làm sao hiện tại có thể bảo tôi buông bỏ nó đi! Không bằng lòng. Sau đó Việt Vương Câu Tiễn liền ban cho Văn Chủng tự sát. Phạm Nặc mang theo Tây Thi rời khỏi nơi đó, đến khu vực Giang Nam bắt đầu buôn bán. Ban đầu từ làm ăn nhỏ, làm được không bao lâu thì phát được tài to. Phạm Nặc lập tức đem những tiền của này thảy đều đi quyên hiến, tặng cho hết. Trải qua không bao lâu, trải qua vài năm ông lại phát tài, ông lại đem nó đi bố thí hết cho người bần cùng khốn khổ, sau đó lại bắt đầu từ buôn bán nhỏ. Trên lịch sử ghi chép là “tam tụ tài, tam tán tài”.

Như vậy thì người tại vì sao có thể có tiền của? Nguyên nhân chân thật là ông hiểu được “bố thí” tiền của ra. Cách làm của Phạm Nặc như vậy, đây cũng là tuân theo giáo huấn của Thánh Hiền. Trong “Đại Học” có nhắc đến: “Tài tán tất nhân tụ”. Ngay khi chúng ta đem tiền của cho đi thì làm sao mà tụ lại. Tất cả mọi người yêu thương đối với bạn, lòng người đều hướng đến bạn, cho dù bạn làm ăn buôn bán gì, họ đều sẽ đến mua giúp bạn, muốn đến ủng hộ bạn, bởi vì bạn đã lấy được lòng người. Cho nên tiền tài cho đi không phải là không còn, không phải không xem thấy thì là không có. Sức ảnh hưởng vô hình của nó, chỉ cần gặp được duyên thì khởi hiện hành.

Vì vậy chúng ta phân tích, tiền của có “nhân”, có “duyên” mới có thể có “kết quả”. Cái “nhân” ở bố thí tài, “duyên” là nỗ lực của bạn cộng với tương trợ của quý nhân và cơ hội đến, thì trong tự nhiên liền sẽ kết cái “quả” tiền của. Cho nên trù bị tiền của cho gia đình, bạn nhất định phải như lý, như pháp mà trù bị. Nếu không thì dù bạn có nỗ lực cả đời, đến sau cùng có thể vẫn là uổng phí.

Chị gái tôi sau khi mang thai thì liền từ bỏ công việc công chức của chị. Rất nhiều bạn bè thân thích đều cảm thấy rất đáng tiếc. Ngay đến mẹ chồng của chị cũng thường hay nói với chị là: “Con đi làm việc đi, mẹ giúp con giữ bé cho”. Thế nhưng nhân sinh có xả có đắc. Sau khi chị tôi từ chức thì đến ở trong nhà chúng tôi, sau đó con nhỏ đều là chính mình dạy. Chị tôi sau khi nghỉ việc thì anh rể tôi một mình kiếm tiền, thế nhưng anh rể tôi càng ngày càng kiếm được nhiều tiền. Tại vì sao càng kiếm tiền càng nhiều chứ? Bởi vì anh rể tôi mang tiền đưa cho chị tôi. Chị tôi nói một mình chị ở nhà giữ con cũng không dùng vào đâu nên thường hay mang đến đưa cho tôi. Chị nói: “Em mang đi in ấn Kinh sách, làm một số việc thiện”. Chị tôi biết giúp chồng mình tu tài bố thí, cho nên chồng của chị kiếm tiền ngày càng nhiều. Có một lần hai vợ chồng chị cùng nhau đi mua đồ, cũng gặp lúc trung tâm mua sắm lớn khai trương, có thể rút thưởng, một giải hạng nhất là một chiếc xe hơi. Chị tôi cũng viết tên địa chỉ bỏ vào thùng tham dự thưởng. Không bao lâu sau, trung tâm mua sắm gọi điện thoại đến nói: “Cô Thái ơi! Cô đã trúng được một chiếc xe hơi rồi”. Cho nên hiểu được bố thí trong mạng có, thời nhất định có. Không phải nói rằng có rất nhiều người đi kiếm tiền thì tiền tương đối nhiều. Bạn cần hiểu được là phải trồng cái “nhân” của tài bố thí.

Có rất nhiều bạn bè nói: “Tôi lại không có tiền thì làm sao trồng được cái nhân của tài bố thí?”. “Tài” này tuyệt đối không phải chỉ có tiền mà thôi. Bố thí tài bao hàm “nội tài” và “ngoại tài”. Chúng ta làm việc rất nỗ lực, cộng với kinh nghiệm và trí tuệ của bạn, đây đều thuộc về nội tài bố thí. “Ngoại tài” là tiền vàng, tài vật, cùng vật phẩm. Những thứ này đều có thể tu tài bố thí. Bố thí tiền tài có phải quyên tặng càng nhiều thì phước báo sẽ càng lớn hay không? Không phải.

Tôi nhớ lại đã từng xem qua một bài báo. Có một cặp nông phu, tuổi tác của họ đều rất lớn, cả đời dành dụm được một ít tiền. Lúc đó bên cạnh họ xây một bệnh viện, là một bệnh viện rất tốt. Hai vợ chồng họ liền đem tiền tích lũy cả đời quyên tặng để mua một chiếc xe cứu thương. Mua một chiếc xe cứu thương so với một xí nghiệp lớn tặng mấy mươi vạn thì người nào phước báo lớn? Người nông phu tích lũy cả đời đều đem đi bố thí hết, lòng thương yêu đó của họ có thể tạo phước cho biết bao nhiêu sinh mạng. Còn xí nghiệp mấy mươi vạn đó, đối với họ mà nói chỉ là ngọn tóc mà thôi. Cho nên phước điền phải từ nơi tâm mà trồng. Phước phần cũng là do tâm sanh. Cho nên ngay khi chúng ta có thể tận tâm, tận lực mà bố thí, cho dù là tiền nhiều hay ít đều có thể trồng phước phần vô lượng.

Cổ đại có một nữ sĩ, vừa lúc đi ngang qua Phật tự, cô liền bước vào cửa rất chân thành mà lễ Phật. Lúc đó trên người chỉ có hai xu tiền, cô liền đem toàn bộ quyên hiến đi. Phương Trượng xem thấy rất cảm động, đích thân ra giúp cô niệm Phật cầu phước, giúp cô hồi hướng. Sau đó cô được gả vào trong cung, giàu có rồi, cô mang theo mấy ngàn lượng đến ngôi chùa ấy, cũng là mang đến để cúng dường. Kết quả là Phương Trượng không bước ra, chỉ để cho một đồ đệ ra giúp cô tụng Kinh hồi hướng. Vị tín nữ này liền rất hiếu kỳ: “Ngày trước tôi chỉ tặng có hai xu thì Phương Trượng đích thân giúp tôi sám hối, hồi hướng. Thế nhưng hiện tại tặng mấy ngàn lượng, vì sao chỉ bảo đồ đệ ra thôi?”. Vị tín nữ này cũng rất có trí tuệ, cô biết được đi thưa hỏi, đem vấn đề này làm cho rõ ràng. Cô liền chủ động đi tìm Phương Trượng, tìm hỏi xem tại vì sao tình hình là như vậy. Phương Trượng nói với cô: “Hai xu tiền của cô là phát ra từ tâm chân thành của cô, do đó nếu tôi không đi ra giúp cô hồi hướng là có lỗi với cô. Lần này tuy là cô mang đến mấy ngàn lượng, thế nhưng tâm của cô đã không còn chân thiết như lần trước đến đây nên để học trò của tôi làm là được rồi”.

Như vậy, phước điền của một người, cội gốc vẫn là ở tâm của họ. Chỉ cần chúng ta có cái phần tâm này, thường hay biết được xả tài để giúp đỡ người khác, thì phước báo của chúng ta từng li, từng tí đều có thể tích lũy. Cho nên, chúng ta có sự quan tâm hơi nhiều đến vấn đề tiền tài thì liền sẽ sợ được, sợ mất. Xem thấy người khác kiếm được nhiều tiền, tâm của bạn liền sẽ thấp thỏm không an. Không cần thiết! Chúng ta cứ thành thật mà tu tài bố thí của chúng ta, quả báo tự nhiên liền sẽ hiện tiền. Như vậy là mặt kinh tế được giải quyết rồi.

3. Cha mẹ phải làm gương trong giáo dục con cái

Vợ chồng phải cùng hiểu và hợp nhau. Giáo dục đương nhiên chủ yếu phải “lấy mình làm gương”. Cho nên cổ đại nói: “Tam tòng tứ đức”, “phu nghĩa phụ thinh”, chính là người làm chồng phải có ân nghĩa, phải có tình nghĩa, phải có đạo nghĩa. Phải làm đến ân nghĩa, tình nghĩa, đạo nghĩa thì liền có thể làm tấm gương tốt cho trẻ nhỏ.

Khi cha mẹ của chính mình có ân nghĩa, thì trẻ nhỏ liền cũng hiểu được phải hiếu thuận cha mẹ.

4. Chồng phải có tâm cảm ân vợ

Đối với vợ phải có tình nghĩa, người vợ cùng với chúng ta gánh vác nặng nhọc, cùng lo liệu gia đình đều rất không dễ dàng, mỗi giờ, mỗi phút người chồng phải nhớ lấy cái ân tình này của vợ. Người vợ có một ân tình mà cả đời này chúng ta báo đáp cũng không hết, đó chính là giúp chúng ta nối dõi tông đường. Cái sứ mạng này rất nặng. Nếu không thì chúng ta chính mình không thể làm được. Không người nào có thể thay thế, chúng ta phải cảm ân vợ. Cho nên người làm chồng mỗi lần nghĩ đến vợ chính là nghĩ ta có một người vợ giúp ta nối dõi tông đường. Khi chúng ta lúc nào cũng đem cái ân đức này để ở trong lòng, chồng vợ ở với nhau không thể nào không tốt.

Sau đó đối với con cái phải có “đạo nghĩa”, nhất định phải đem trẻ nhỏ dạy tốt, đó là bổn phận và trách nhiệm của người làm cha mẹ.

5. Vợ phải “tứ đức”: Đức – Ngôn – Công – Dung

Thứ nhất, vợ đức

Người vợ phải có đức hạnh. Nếu như người vợ không có đức hạnh, khi gả đến nhà người thì sẽ làm cho người ta gà chó sẽ không yên. Vốn dĩ trong nhà họ không có việc gì, khi gả vào nhà thì rối tung cả lên. Cho nên “đức” rất quan trọng. Con cái hiếu không bằng con dâu hiếu, vì vậy thời xưa có nói đến: “Cưới được một người vợ tốt, gia tộc có thể hưng vượng ba đời”. Vậy nếu một người vợ không tốt thì gia đình sẽ bại đến ba đời. Cho nên cưới vợ tiêu chuẩn thứ nhất là đức hạnh, cưới vợ phải cưới người có đức. Hiện tại nam thanh niên nhận biết được như vậy không nhiều. Cho nên chúng ta phải giáo dục con cái, về sau tìm đối tượng phải chú trọng “đức hạnh”, phải có “vợ đức”. Người “vợ đức” này, trong tự nhiên hành vi, lời nói của người mẹ liền sẽ cho trẻ nhỏ sự ảnh hưởng thầm lặng.

Mẹ của tôi thường hay nói với cha tôi là: “Tấm lòng của ông quá mềm yếu”, sau đó lại nói tiếp là: “Hết thảy các người đều như vậy!”. Vốn dĩ là đang nói cha tôi, sau đó toàn bộ thảy đều bị bà nói. Tôi muốn thêm một câu: “Vậy con cũng chẳng phải như vậy sao?”. Tôi nhớ lại có một lần về quê ngoại, đi xe đò về quê, kỹ thuật của người lái xe đò không được tốt, khi lái vào một con đường nhỏ thì một bánh xe bị lọt xuống mương nước. Khi xe rơi xuống thì ống pô chạm nước nên sôi lên, nửa đoạn đường sau đó cái ống pô cứ kêu lên: “Khọt! Khọt! Khọt! Khọt!”, cứ như vậy mà đến nhà ngoại tôi. Kết quả là khi mẹ tôi lấy tiền trả tiền xe cho ông ấy, lại đặc biệt lấy ra 500 đưa cho ông ấy. Vào lúc đó tôi còn nhỏ, ngay cái động tác mà mẹ tôi lấy tiền ra, xin hỏi, mẹ tôi có nói với tôi là bà đang làm việc gì hay không? Bà không nói, thậm chí bà còn không biết con trai bà đang đứng nhìn. Thế nhưng trong đầu óc của tôi xuất hiện ra mấy câu văn tự: Chính là mẹ tôi cảm thấy họ là người lao nhọc, kiếm tiền rất không dễ dàng, phí dụng để sửa xe này nhất định sẽ tạo thành gánh nặng cho gia đình ông ấy.

Cho nên đời sống chúng ta tương đối có dư ra thì giúp đỡ cho ông ấy một chút. Hành động của mẹ tôi khiến cho tôi rất cảm động. Cho nên từng lời nói, việc làm của mẫu thân đều đã cho trẻ nhỏ sự giáo hóa thầm lặng. Vì vậy sau đó, bởi vì tôi sau này ngay trong lúc giảng bài, đột nhiên hồi tưởng lại việc này, tôi gọi điện thoại nói cho mẹ tôi nghe việc này. Bà thế nào vậy? Bà sớm đã quên mất đi việc này rồi. Thậm chí cơ bản không hề biết trẻ nhỏ đang học tập, cũng đang cảm động. Cho nên “vợ đức” đích thực ra là ngay trong từng lời nói, việc làm đều đang ảnh hưởng trẻ nhỏ.

Thứ hai, “vợ ngôn”

Lời nói của người mẹ đến lúc nào thì ảnh hưởng trẻ nhỏ vậy? Ngay khi thai giáo. Lời nói của người mẹ nếu như rất dịu dàng, trẻ nhỏ ở trong thai sẽ cảm nhận rất dễ chịu. Nếu như người mẹ ồn ào lớn tiếng, nếu như nói chuyện rất là khó nghe, đứa trẻ này sẽ học tập ngay từ trong thai. Cho nên chúng ta thường hay đến một số nhà bạn bè liền cảm thấy người trong nhà họ nói chuyện, dường như là đang gây lộn, đều là rất lớn tiếng. Đó chính là một thói quen. Lời nói quá lớn tiếng, lời nói khó nghe, trẻ nhỏ của bạn cũng đang học tập. Nếu như lời nói của chúng ta rất ôn hòa, lời nói rất có thể bao dung người khác, trẻ nhỏ liền sẽ học được tốt.

Tôi nhớ lại, cha mẹ tôi từ trước đến giờ chưa từng ở trước mặt trẻ nhỏ chúng tôi nói một người nào đó không tốt. Việc này rất quan trọng. Ngay khi người làm cha mẹ ở trước mặt trẻ nhỏ nói người này không tốt, người kia rất không tốt, xin hỏi: Trẻ nhỏ của bạn học được cái gì? Học được nơi nơi xem thấy người khác không tốt, chỗ chỗ phê bình, sẽ rất ngạo mạn. Cho nên lời nói của chúng ta cũng phải nên cẩn trọng.

Thứ ba, “vợ công”

Ngày trước phụ nữ biết may quần áo, biết làm rất nhiều việc nhà, đây gọi là “vợ công”. Đổi lại tình huống của hiện đại, phụ nữ còn cần phải nhặt lông áo để làm gì nữa. Việc này tương đối không cần thiết, bởi vì hiện tại xí nghiệp đều là tương đối phát triển. Chỉnh thể tình hình gia đình thời xưa và hiện đại không như nhau. Thế nhưng một người mẹ muốn làm cho gia đình duy trì được tốt vẫn cần phải có rất nhiều năng lực tốt. Thí dụ nói trong nhà thì phải chỉnh lý cho sạch sẽ. Trẻ nhỏ ở ngay trong hoàn cảnh được chỉnh lý thanh khiết mà lớn lên. Chúng ngay trong vô hình trung sẽ cảm thấy món đồ thì phải được giữ sạch sẽ, món đồ thì phải để ngay ngắn. Nếu như chúng xem thấy món đồ lộn xộn, chúng sẽ bất giác tự mình ra tay dọn dẹp.

Ngoài việc sắp xếp công việc gia đình ra, người vợ còn phải có thể nấu ra được một số món ăn. Bởi vì nếu như trẻ nhỏ cùng chồng đều ra bên ngoài ăn thì không khí gia đình không còn ấm áp, rất ít ngồi chung với nhau. Sau đó thường hay ra bên ngoài ăn, thức ăn ở bên ngoài vừa dầu, vừa muối. Cho nên hiện tại bệnh tật gì là nhiều nhất? Bệnh cao huyết áp. Người bệnh cao huyết áp mà muốn đi trị bệnh thì phải ngồi xếp hàng chờ đến nửa ngày. Hiện tại trúng phong, người đau cổ họng thì đặc biệt nhiều. Trong nhà nếu như thường hay nấu những món ăn thanh đạm, sẽ làm cho người trong nhà đều rất vui, đều trở về nhà mà ăn. Tôi nhớ lại lúc nhỏ, còn có một câu khẩu hiệu rất hay gọi là “Ba ba về nhà ăn cơm tối”, liền có không khí gia đình rất tốt.

Thứ tư, “vợ dung”

Dung mạo của con gái, đương nhiên không phải là hóa trang lên giống như ngày kết hôn. “Vợ dung” là biểu thị rất đoan trang, rất giản dị, không phải sinh trẻ con xong thì tự bỏ rơi mình. Rất nhiều cô gái khi sinh con xong, cảm thấy ta nhất định chắc chắn giống như một bà già rồi, cho nên không cần phải chưng diện. Rất có thể ông chồng vừa bước vào cửa thì giật thót cả người, “á” lên một tiếng rồi lập tức quay đi ra. Như vậy thì không tốt, người vợ phải làm cho ông chồng xem thấy vui vẻ vừa mắt. Hơn nữa, bạn nghi dung đoan trang thì sẽ cho trẻ nhỏ tấm gương tốt. Chúng ta phải thấy được xa. Cho nên, “vợ dung” cũng là rất quan trọng.

6. Chồng phải “tứ đức”: Đức – Ngôn – Công – Dung

Chồng đức

Khi vợ chồng đều có thể đoan chánh ngôn hạnh, phẩm hạnh của chính mình, thì nhất định sẽ giáo dục tốt trẻ nhỏ. Hiện tại muốn nói nam nữ bình đẳng, cho nên “bốn đức” này người nữ thì cần, người nam cũng cần. Chồng cũng phải có “đức”.

Chồng ngôn

Lời nói của chồng cũng phải nhẹ nhàng, uyển chuyển. Ngôn ngữ cũng phải thường hay miệng nở ra hoa sen, làm gương tốt cho con cái.

Chồng công

Người nam không có bản lĩnh thì sao được, làm sao có thể duy trì gia đình.

Chồng dung

Bạn làm cha ở trong nhà mà ăn mặc lôi thôi hoặc là khi ngồi mà gác chân trên bàn ghế, vậy thì cho đứa bé ảnh hưởng không tốt. Đây cũng là “chồng dung”.

Trẻ nhỏ học được cái gì? Cho nên chúng ta phải mỗi giờ, mỗi phút nhắc nhở chính mình, cho trẻ nhỏ tấm gương tốt. Lấy mình làm gương là rất quan trọng.

7. Dạy trẻ nhỏ phải có cương, có nhu

Có cương, có nhu, nói dễ hiểu một chút chính là có người muốn diễn mặt trái, có người muốn diễn mặt phải. Có cương, có nhu, có cứng, có mềm, cho nên chúng ta nói trung dung là đạo, không thể thái quá, cũng không thể bất cập. Nếu như hôm nay chỉ có “ân”, đối tốt với trẻ nhỏ không gì bằng, thì chúng sẽ không sợ cha mẹ, sẽ cưỡi lên đầu cha mẹ mà đi. Nếu như chỉ có “uy”, đều là rất xung đối với trẻ nhỏ, trẻ nhỏ sẽ có cảm giác cách ly với chúng ta. Cho nên cương nhu phải sử dụng cho tốt.

Tôi cũng có đứa cháu là con của chị, có nhiều thời gian đều ở trong nhà chúng tôi. Anh rể tôi làm việc tương đối bận rộn, khi ở nhà chúng tôi, tôi cũng có trách nhiệm gánh vác việc dạy bảo đứa cháu này. Các vị nghĩ xem, tôi thích hợp diễn chánh diện hay phản diện? Các vị cảm thấy thế nào? Phản diện à? Làm sao vừa nhìn mà biết ngay vậy?

Tôi nhớ lại năm đầu tiên tôi đi dạy học, có một lần học trò không giữ qui củ, tôi mắng cho chúng một trận. Từ lầu hai đi xuống lầu một thì đi ngang qua văn phòng, thầy giáo toàn trường đều nhìn vào tôi: “Thầy cũng tức giận nữa hay sao?”. Họ đều rất kinh ngạc. Kỳ thật, đáng khởi tức giận mà giả như không giận thì không thể nào dạy tốt được học trò. Chúng ta khởi tức giận là để cho học trò cảnh giác đến, về sau không được tái phạm cái lỗi này nữa. Cho nên nhân sinh như diễn kịch, đáng diễn như thế nào thì nên diễn như thế đó.

Cho nên tôi đối với đứa cháu này của tôi, tôi chính là diễn phản diện, mẹ của chú là chánh diện. Phản diện cùng chánh diện nhất định phải phối hợp được tốt. Tôi nhớ lại cũng là mấy năm về trước, hôm đó là đêm đón giao thừa, ăn cơm ở nhà chúng tôi, chú nhỏ này vừa cầm đũa lên liền cầm sát ở đầu đũa để gắp thức ăn. Tôi liền nói với bé: “Vĩ à! Cầm như vậy có vi khuẩn, con cầm đũa thì nhất định phải cầm ở bên trên”. Chú nhìn vào tôi, lại đưa tay cầm xuống phía dưới. Tôi rất có lòng nhẫn nại, tôi lại nói: “Cầm như vậy sẽ có vi khuẩn, cho nên con phải cầm lên phía trên”. Chú lại nhìn vào tôi, tuy là chú không nói lời nào, bạn biết được là cái ý gì hay không? Chú muốn nói: “Để xem ông có mức nhẫn nại đến cỡ nào!”. Rất nhiều trẻ nhỏ muốn xem mức nhẫn nại của cha mẹ. Ngay khi chúng vừa qua mức hạn chế của bạn, thì chúng liền có thể muốn gì được nấy đối với bạn. Bạn liền sẽ từng bước nhượng bộ, chúng có thể dùng tình cảm để uy hiếp bạn. Tôi thấy ba lần khuyên chú ấy không ích gì, tôi lập tức bồng chú ấy lên, đi về phía phòng của tôi. Tại vì sao phải đi về hướng phòng của tôi? Phải cắt đứt hết tất cả viện binh của chú ấy thì chú mới biết là sắp có việc không lành rồi. Khi tôi liền bồng chú ấy đi, mẹ tôi lập tức nói: “Sắp đón giao thừa rồi, đừng có đánh mà!”. Có nên đánh hay không? Lẽ nào sắp đón giao thừa phạm sai lầm thì không cần xử phạt? Như vậy thì trẻ nhỏ căn bản sẽ không biết qui củ ở chỗ nào.

Hiện tại có rất nhiều phụ huynh, vào ngày thứ Bảy, ngày Chủ nhật thì có thể ngủ đến giữa trưa. Có tình huống này hay không? Năm ngày thì họ bình thường, thứ Bảy và Chủ nhật thì không bình thường, đời sống của họ liền lộn xộn lên, thì không có qui củ. Cho nên hiện tại khi thứ Hai đi học, biểu hiện của học trò lười nhác hơn. Cho nên qui tắc, qui định không thể bởi vì bất cứ tình huống nào mà thay đổi, nếu không thì trẻ nhỏ nhất định sẽ lười nhác, không nỗ lực, nhất định sẽ đi đến chỗ vui chơi mà không tuân thủ qui tắc. Tôi giao phó với chị tôi, cho dù chị dẫn nó đi leo núi, đi ra ngoài chơi vài ngày, mỗi ngày nhất định phải cố định, đem theo những Kinh điển để học thuộc lòng. Phải học thuộc lòng! Như vậy thì trong lòng trẻ nhỏ sẽ hiểu rõ, cho dù ở trong nhà hay ở bên ngoài, bài tập học tập của chính mình đều phải làm cho tốt. Ngay khi nguyên tắc của bạn càng rõ ràng, chúng càng cảm thấy đó là bổn phận của chúng. Chúng sẽ không có tâm cầu may. Chúng sẽ không ở đó mà nói: “Mẹ ơi! Hôm nay thôi đi mà!”. Cái nguyên lý, nguyên tắc này nhất định phải nắm lấy.

Ngay khi tôi bồng chú ấy đi vào phòng, kỳ thật vào lúc đó quan trọng nhất là phải để cho chú ấy biết chính mình sai rồi. Có phải chúng ta thích trừng phạt trẻ nhỏ hay không? Không phải vậy! Cho nên tôi liền nói với chú: “Con có khóc cũng không hề gì, con khóc được càng lớn tiếng, cậu sẽ trừng phạt con càng nặng”. Kết quả khi bạn vừa nói như vậy thì chúng sẽ khóc càng lớn tiếng, bạn liền đánh chúng một cái. Kỳ thật lúc đó chú ấy còn mang tã lót, cơ bản là sẽ không đau, chỉ là khí thế này của bạn làm cho chúng chấn động ngay. Bạn liền nói với chúng: “Nông nổi tuyệt đối không thể đạt đến mục đích của con, hôm nay con có khóc thế nào cũng không ích gì đâu”. Ngay khi bạn rất kiên định, chúng vừa nghe thì chúng hiểu là phương pháp của chúng như vậy tuyệt đối không thể nào đạt đến được mục đích của chúng. Chúng liền sẽ không khóc.

Ngay khi chúng không khóc nữa, vào lúc này chúng ta liền nói với chúng, đem đạo lý giảng nói rõ ràng cho chúng nghe: “Cậu dạy con như vậy là muốn tốt cho con, con phải nên tiếp nhận lời dạy dỗ của người lớn”. Khi bắt đầu rất hung nhưng bây giờ biến thành rất từ ái. Sau khi giảng cho chú nghe rồi, tôi liền đi ra, phản diện đã diễn xong rồi. Ai sẽ diễn tiếp? Chánh diện phải lên diễn tiếp. Cho nên chị tôi liền đi đến. Khi chị tôi vừa đi đến, chú nhỏ liền chạy đến trước mặt chị, liền ôm lấy chị khóc tức tưởi. Chị tôi lập tức liền nắm nó lại: “Con vừa phạm phải lỗi lầm gì?”. Phải để trẻ nhỏ tự mình nói. Chú không nói, lại tiếp tục ôm lấy chị tôi. Chị vẫn là rất kiên trì, lại hỏi con trai là: “Con vừa phạm phải sai lầm gì?”. Phải để trẻ nhỏ tự mình nói ra, phải để ngay trong ký ức của chúng không thể chứa đựng việc bị trừng phạt, mà phải chứa đựng việc chính mình phạm phải những lỗi lầm gì. Sau khi nói xong, chị của tôi liền nói với con của mình: “Con phải đi xin lỗi cậu ngay!”. Mẹ chú còn muốn chú phải đến xin lỗi tôi. Đây chính là tìm cơ hội để giáo dục, tạo thành một kết thúc rất đẹp. Rất nhiều bậc làm cha mẹ dạy con chỉ là trừng phạt là xong, trút hết tức giận thì thôi, đều không hề làm động tác kết thúc. Cho nên ngay trong ký ức của trẻ nhỏ, chúng chỉ cảm giác tính khí của cha rất không tốt, tính khí của mẹ rất không tốt. Cho nên ân đức và uy nghiêm phải đồng nhau, hai mặt này kết hợp phải cẩn thận.

Vậy hiện tại phản diện có người diễn hay không? Người cha hiện tại có chịu diễn phản diện hay không? Không chịu làm. Tại vì sao người cha hiện tại không chịu diễn phản diện? Bởi vì họ làm việc rất bận rộn, cảm thấy rất thiếu sót đối với con trẻ, khó gần gũi trẻ nhỏ. Họ đều mong muốn trẻ nhỏ nở nụ cười, cho nên mỗi lần họ quay về nhà, thì mang về tặng phẩm, đồ chơi. Không chỉ không diễn phản diện, mà họ đều là diễn chánh diện. Sau đó trẻ nhỏ vừa chạy đến: “Ba ba thật tốt!”, vội vàng ôm lấy đồ chơi rồi đi. Một lần rồi hai lần, hai lần rồi ba lần, đều là như vậy, bạn chỉ mang tặng vật về cho trẻ nhỏ. Trải qua hai ba tháng, trẻ nhỏ này lao đến: “A! Ba ba!”, chúng không phải nhìn vào bạn, chúng nhìn vào tặng vật, ôm lấy quà rồi bỏ đi. Đột nhiên có một hôm bạn trở về mà không có tặng vật, chúng nói: “Vì sao ba về mà không có thứ gì hết vậy?”. Cho nên không thể dùng vật chất để xây dựng quan hệ cha con, như vậy thì thật không tốt. Phải nên dùng sự quan tâm, thương yêu của bạn để xây dựng quan hệ cha con.

Người cha không diễn phản diện thì ai diễn? Người mẹ diễn à? Thiên tính của người nữ là tương đối nặng tình cảm, đều rất là quan tâm đối với trẻ nhỏ. Cho nên các cô diễn chánh diện là tự nhiên nhất. Nhưng hiện tại người mẹ không chỉ diễn chánh diện, mà còn phải diễn cả phản diện nữa. Có rất nhiều cô sau khi đóng xong phản diện với trẻ nhỏ, trong lòng chính mình lại cảm thấy rất là đau xót là phải diễn phản diện, có thể chốc lát lại phải biến thành chánh diện. Có dễ diễn không? Thật khó diễn, vừa trút xong cơn giận, lại phải rất từ ái đối với trẻ nhỏ. Cho nên người nữ hiện tại, bệnh nghiêm trọng nhất là nội tiết không thông. Có phải vậy không? Thường hay phải diễn phản diện, bỗng chốc lại phải chuyển thành chánh diện, tạo thành áp lực rất lớn đối với thân tâm của các cô. Cho nên vẫn là người chồng diễn phản diện, bởi vì người nam thuộc cương, người nữ thuộc nhu. Có như vậy trẻ nhỏ mới không dễ dàng gây rối.

Chúng ta nhớ lại lúc còn nhỏ, chỉ cần ánh mắt của cha trừng vào chúng ta một cái, chúng ta lập tức liền sẽ hiểu được cẩn trọng. Bởi vì những người cha thời hiện tại làm việc tương đối bận rộn nên tôi thường hay kiến nghị với họ là không nhất định phải dành nhiều thời gian dạy trẻ nhỏ, không phải thời gian rất dài thì trẻ nhỏ mới cảm nhận được mà bạn phải rất quan tâm đến chúng. Quan trọng nhất là bạn có cái tâm này hay không. Nếu như mỗi ngày bạn bỏ ra mười phút, trong mười phút này, ca nhạc phải tắt đi. Trong khoảng thời gian này chính là thời gian bạn cùng ở chung với trẻ nhỏ của bạn, bạn phải đem sách Thánh Hiền ra, đem “Đức Dục Cố Sự” ra, mỗi ngày giảng cho chúng nghe hai điều. Bạn liên tục không ngừng làm như vậy, trẻ nhỏ sẽ cảm thấy bạn rất quan tâm đến chúng. Sau khi chúng nghe xong chuyện xưa rồi, khi đi đến trường học chúng sẽ kể với các bạn: “Ba của mình mỗi ngày đều kể cho mình nghe hai câu chuyện”. Vậy các bạn học sẽ có cái nhìn kính phục. Sau đó chúng sẽ nói: “Nào! Mình sẽ kể cho bạn nghe hai câu chuyện này”. Đồng thời bạn huấn luyện chúng làm thế nào đem những giáo huấn của Thánh Hiền cùng chia sẻ với mọi người. Cho nên quan trọng nhất là bạn phải có cái tâm này.

Tiểu kết

Vừa rồi chúng ta có nói đến quan hệ ngũ luân, trong đó quan hệ vợ chồng là quan trọng nhất. Vợ chồng chánh thì ngũ luân chánh. Cho nên “một môn thâm nhập”, một môn cương lĩnh đạo đức đã nắm được rồi, mà nắm được “Đệ Tử Quy” thì nắm được cương lĩnh của đạo đức. Cho nên chúng ta học tập trước tiên từ một môn “Đệ Tử Quy” này mà thâm nhập. Làm thế nào thâm nhập? Thâm nhập phải làm đến “giải – hành tương ưng”, sau khi lý giải rồi, nhất định phải đi thực tiễn. Bạn thực tiễn thì sẽ giúp đỡ bạn hiểu được đạo lý Thánh Hiền. Hiểu được càng sâu thì lý giải sẽ được càng sâu. Lý giải được càng sâu thì bạn thực hành được càng thiết thực. Cho nên lý giải giúp cho thực hành, thực hành lại giúp cho lý giải. Vì vậy, chúng ta học một câu, nhất định phải hiểu được phải mau đi thực hành, phải “trường kỳ huân tu” thời gian dài là chỉ mỗi giờ, mỗi phút. Tôi thường hay nói với rất nhiều bạn bè: “Chỉ cần bạn liên tục không ngừng nghỉ, mỗi ngày sớm tối đem “Đệ Tử Quy” đọc qua một lần, bảo đảm sau ba tháng, bạn sẽ cảm thấy đạo đức, học vấn có tiến bộ rất lớn”. Cái thang thuốc này trước mắt người uống vào, hiệu quả đều rất tốt. Các vị có muốn uống thử không?

Khi tôi ở Hải Khẩu, có một vị thầy giáo chân thật làm đến được. Vị thầy giáo này khi lần đầu tiên lên lớp, tôi có ấn tượng rất sâu. Vào tiết Nguyên Tiêu năm vừa rồi, khi ông nghe giảng, mắt không hề dao động. Tôi giảng rất nhiều câu chuyện của Thánh triết, ông đều cố gắng ghi chép lại. Ông học được hơn ba tháng thì đi đến trước mặt tôi nói: “Thầy Thái ơi! Giáo dục Thánh Hiền tốt đến như vậy, không thể chỉ có gia đình tôi được lợi ích, tôi mong muốn quay về quê hương của tôi để dạy Đệ Tử Quy”. Bởi vì ông có lập chí, bởi vì ông có thời gian dài không gián đoạn, sáng sớm ta đọc qua một lần, cho nên nâng cao được đặc biệt nhanh. Khi vào buổi sáng đọc, nhắc nhở chính mình rằng hôm nay phải làm được những giáo huấn ngay trong “Đệ Tử Quy”. Vào buổi tối khi đọc, chúng ta phản tỉnh một lúc rằng ngày hôm nay đã làm được điều gì, khích lệ cho mình một chút. Những điều nào chưa làm được phải càng thêm cảnh giác, sau không làm nữa, sau không tái phạm. Như vậy liền có thể nhận được kết quả rất tốt, có thể “trường kỳ huân tu”. Mà chữ “tu” là tu sửa cách nghĩ, cách làm, cách nói, mỗi giờ nhắc nhở chính mình tu sửa. Tu sửa luôn luôn đều là lúc bạn đối diện với người, qua lại với bạn, tu sửa ngay lúc đó.

Có một người bạn, anh ấy chia sẻ với tôi, anh nói anh khó sửa nhất chính là “nhân hữu đoản, thiết mạc yết” (người có lỗi, chớ vạch trần), bởi vì mấy mươi năm nay nói dài, nói ngắn quen rồi. Anh cũng là rất dụng công, sớm tối đọc qua một lần. Kết quả mỗi lần ngay khi anh muốn nói dài, nói ngắn, đột nhiên câu Kinh văn trong “Đệ Tử Quy” liền xuất hiện ra. Câu “nhân hữu đoản, thiết mạc kiệt” (người có lỗi, chớ vạch trần) liền hiện lên trong đại não của anh, miệng của anh liền lập tức đóng bít lại. Đây gọi là trải sự luyện tâm, trải qua những sự việc này, không ngừng ở nơi đó tu sửa cách nghĩ, cách nhìn, tu sửa ngay trong cách nghĩ, cách nhìn.

Chúng ta tổng kết lại thái độ học tập:

• Thứ nhất, phải Lập Chí;
• Thứ hai, phải Thực Tiễn;
• Thứ ba, phải học tập có Thứ Tự. Trước tiên nhất định phải xây dựng nền tảng đạo đức, sau đó đọc các Kinh điển khác;
• Thứ tư, phương pháp học tập phải có thể “Một môn thâm nhập, trường kỳ huân tu”.

Vậy nếu chúng ta có thái độ chuẩn xác rồi, tiếp theo chúng ta phải bước vào học tập “Đệ Tử Quy”.

PHẦN 2

HỌC TẬP ĐỆ TỬ QUY

Học “Đệ Tử Quy”, thông thường người ta nghe đến “Đệ Tử”, họ liền có nhận xét sai lầm là cảm thấy chỉ dành cho trẻ nhỏ học. Kỳ thật, “Đệ Tử” không phải là chỉ trẻ nhỏ, “Đệ Tử” là chỉ học trò của Thánh Hiền nhân. Chữ “Quy” cũng là chữ hội ý, bên cạnh là một chữ “Phu”, một bên là chữ “Kiến”, nên gọi là kiến giải của đại trượng phu. Kiến giải của đại trượng phu nhất định là tùy thuận giáo huấn của Thánh Hiền để làm việc, để đối nhân, để xử thế. Mà giáo huấn của Thánh Hiền cũng chính là chân lý của nhân sinh. Cho nên chúng ta cùng học Đệ Tử Quy mới có thể dạy tốt được trẻ nhỏ. “Giáo nhi giáo nữ tiên giáo kỷ”, muốn dạy tốt con trai, con gái, trước tiên phải nâng cao chính mình. Chính mình phải làm tốt trước, như vậy mới có thể làm tốt được công tác của thân giáo.

TỔNG TỰA

ĐỆ TỬ QUY, THÁNH NHÂN HUẤN.

THỦ HIẾU ĐẠO, THỨ CẨN TÍN.

PHIẾM ÁI CHÚNG, NHI THÂN NHÂN.

HỮU DƯ LỰC, TẮC HỌC VĂN.

Phép người con, Thánh nhân dạy

Hiếu đễ trước, kế cẩn tín.

Yêu bình đẳng, gần người nhân

Có dư sức, thì học văn.

Nếu như bạn ngồi ở ngay bàn đọc sách, đọc được có tinh thần đến như vậy, nhất định sẽ làm cho trẻ nhỏ của bạn đối với bạn nghiêm túc cẩn trọng, hiếu học của bạn sẽ cảm động trẻ nhỏ.

HẾT TẬP 5. XIN XEM TIẾP TẬP 6!